Skip to content
Menu

‘Selfie’ mı ‘bilim’ mi? Yılın kelimesi nasıl belirleniyor?

bilim-sozluk

AMERİKA BÜLTENİ (8 Aralık 2013)

Amerika Bülteni okurlarının, geçtiğimiz günlerde okudukları haberde yılın sözcüğünün ‘selfie’ olduğu belirtilmişti. Bugün medyaya yansıyan bir habere göre ise yılın sözcüğü ‘science (bilim)’.

Peki neden bu farklılık? Çünkü, farklı sözlük otoriteleri ‘yılın kelimesi’ni seçerken farklı kriterler kullanıyor. Kişinin, akıllı telefon veya webcam aracılığıyla kendi fotoğrafını çekip internette paylaşmasını ifade eden ‘selfie’ kelimesini seçen Oxford Sözlüğü, yılın kelimesini belirlerken, sözcüğün, değerler sisteminde aldığı yer, o yılki kullanım yoğunluğu ve kültürel etkilerini dikkate alıyor. ‘Science (bilim)’ sözcüğünü yılın kelimesi seçen Merriam-Webster ise yılın kelimesini seçerken, sözcüğün zamanın ruhundaki yerine değil, kendi sözlüklerinde bakılması sayısını göz önüne alıyor. Bu yıl, Merriam-Webster Sözlüğü’nde aranma oranı en çok artan sözcük yüzde 176 oranıyla ‘science (bilim)’.

Akıllara şu soru geliyor: Neden insanlar ‘bilim’ kelimesine sözlükta bakma ihtiyacı hissetti? Sonuçta ilk defa duyulan bir kelime değil ve herkes anlamını pekala biliyor! Bu sorunun cevabını çok merak eden Merriam-Webster da, Facebook sayfasından, ‘bu sözcüğe neden sözlükte baktınız?’ sorusunu sorarak bir anket yapıyor. Cevaplar çok çeşitli; Kimi okul ödevi demiş, kimi matematik veya sosyolojinin bilim sayılıp sayılmayacağını merak etmiş… Şu kesin; nerdeyse kimse ‘science’ kelimesinin anlamını merak ettiği için bakmamış. Ya bir ilgili merak gidermek, ya bir tartışmada hata yapmamak için netleştirme yapmak, ya da ‘bilim’ kelimesinin ne anlama geldiği konusunda ‘yetkili’sinin referansı gibi sebeplerle bakmışlar.

Bu sebeplerle bakılsa bile, ‘science’ kelimesinin yılın en çok bakılan kelimesi olması, 2013 yılının kültürel atmosferi hakkında bir fikir veriyor. Merriam-Webster genel yönetmeni Peter Sokolowski bunu şu şekilde dile getiriyor.

‘’İklim değişikliğinden eğitim politikalarına kadar bilimle ilgili bir çok tartışmanın yükseldiği bir yıldı. Sahte bilimler tartışması da vardı, bilimin her şeye yanıt verip veremiyeceği tartışması da… Şüphesiz hepimiz için çok sıcak bir konu, bilim.’’

Merriam-Webster’da ‘science’ dışında diğer çok bakılan kelimerden bazıları ise şunlar:

‘’cognitive (zihinsel, bilişsel), rapport (uyum, ahenk), communication (iletişim), niche (hücre, niş), ethic (etik), paradox (paradoks), visceral (içgüdüsel), integrity (kamil olmak, bütünlük, dürüstlük), ve metaphor (metafor, istiare).