Skip to content
Menu

Oxford Sözlüğüne göre 2016’nın sözcüğü: ‘Post-truth’

post-truth

AMERİKA BÜLTENİ (16 Kasım 2016)

İngilizcenin en saygın sözlüklerinden biri olan Oxford Sözlüğü, 2016 yılının sözcüğünü belirledi. Oxford’a göre 2016 yılının sözcüğü: ‘Post-Truth’. Yani ‘gerçek-ötesi’ veya ‘gerçeklik ötesi’.

Oxford editörleri yılın sözcüğünü belirlerken sözcüğünün o yıl içinde İngilizce’ye katılmış olmasını ölçü almıyorlar. Sözcüğün, o yıl içinde İngilizce konuşulan dünyanın genel zihniyetine ve gündemine önemli etkisi olması gerektiğini ölçü alıyorlar. Peki neden ‘post-truth’?

Sözlük ‘post-truth’ sözcüğünü “Kamuoyu fikrini oluşturmada, objektif gerçeklerin, duygulara ve kişisel kanaatlere hitap eden şeylerden daha az etkili olması hali” diye tanımlıyor.

Sözcüğün İngilizce’ye katılması 1992 yılına kadar gidiyor. Ancak Oxford, insanların İngilizce kullanımını gözlemleme verilerine dayaranak sözcüğün kullanımının bir sıfat olarak 2016 yılında yüzde 2000 arttığını tespit etti. Bunun en önemli nedeni de ‘post-truth politics (hakikat ötesi politika)’.

Oxford Sözlüğü kurulu başkanı Casper Grathwohl, ‘’Bizim tercihimizin, hayli gerilimili politik ve sosyal söylemlerin egemen olduğu bir yılı yansıtması süpriz olmamalı’’ diye konuştu ve ekledi: ‘’Post-truth sözcüğü, bir konsept olarak, sosyal medyanın bir haber kaynağı olarak yükselmesi ve resmi otoritelerin açıklamalarına duyulan güvensizliğin etkisi ile linguistik zeminini buldu ve orda bir süre kalacak gibi.’’ Bu nedenle Grathwohl, sözcüğünün sadece 2016’yı değil yaşadığımız dönemi de tanımlayan bir sözcük de olabileceği tahmininde bulunuyor.

Oxford’un yılın sözcüğü adayları final listesinde ise şu sözcükler yer alıyordu:

adulting (isim- günlük konuşma dili): Yetişkin sorumluluğu karakteristiği tarzında davranma alıştırması. Özellikle de günlük sıradan ama gerekli işlerin üstesinden gelmede… Mileniyal diye anılan 2000’ler kuşağı sıkça bu sözcüğü kullanıyor.

alt-right (isim): Online medyayı kullanıp gerçekliği tartışmalı içerikleri sürekli yayarak ana akım politik yaklaşımları reddeden karaktere sahip, aşırı tutucu veya reaksiyoner dünya görüşü etrafındaki gruplaşmalar.

Brexiteer (isim, günlük konuşma dili): İngiltere’nin Avrupa Birliğinden ayrılması yanlısı kişi.

chatbot (isim): İnsanlarla, özellikle de internette, konuşuyormuş gibi yapması için tasarlanmış bilgisayar programları.

coulrophobia (isim): Palyaçolara karşı duyulan aşırı ve irrasyonel korku. Özellikle ABD’de bu yıl palyaço kılığında korkutmanın moda olması nedeniyle adeta bir salgına dönüşmesiyle yılın en çok kullanılan sözcüklerinden biri oldu.

glass cliff (isim): Kadınların veya azınlık toplumlarının üyelerinin, zor şartlara ve engellere rağmen liderlik makamlarına yükselmesi ve bu yükselişin onlar için bir uçuruma dönüşmesi riskinin yüksekliğini ifade eden bir niteleme.

hygge (isim): Basit şeylerle bile veya arkadaşlarla, konfor, keyif, rahatlık ve esenlik hissi yaşamak. Danimarkalıların kullandığı sözcük, 2016 yılında İngilizce dünyada da yaygın kullanıma girdi.

Latinx (isim): Latin Amerika kökenli. Cinsiyet ima eden Latino ve Latina sözcüklerine alternatif olarak son dönemde artık bu sözcük kullanılıyor.

woke (sıfat, günlük konuşma dili): Özellikle Afrikan Amerikalıların kullandığı bir sıfat. Başta ırkçılık olmak üzere toplumsal adaletsizlik durumlarında alarm olarak kullanılıyor.

Yılın sözcüğü geleneği nasıl başladı?

İngilizce konuşulan dünyada yılın kelimesini seçme geleneği, American Dialect Society adlı derneğin 1990 yılında, ‘Time dergisi her yıl yılın kişisini seçiyor neden biz de yılın kelimesini seçmeyelim’ demesiyle başladı. Grubun seçtiği ilk sözcük ise politikacıların yalan konuşmasına atıfta bulunan ‘Bushlips (bush dudağı)’ oldu. Dönemin ABD Başkanı George H. Bush, seçim kampanyasında, ‘dudaklarımı okuyun, yeni vergi olmayacak’ vaadinde bulunmuş ancak başkan seçildikten sonra vergi artırmıştı.

Merriam-Webster sözlüğü 2003 yılında ‘demokrasi’ kelimesini yılın sözcüğü seçerken Oxford Sözlüğü de ilke 2004 yılında bu geleneğe katıldı. Oxford Sözlüğünün seçtiği ilk kelime, varoş gençliği anlamında kullanılan ‘chav’ olmuştu. Popüler internet istesi Dictionary.com ise 2010 yılında seçtiği ‘change’ ile bu geleneğe katıldı.

Oxford Sözlüğü geçen yıl da ’emoji’yi yılın kelimesi seçmişti.