Skip to content
Menu

Komünist Partinin 19’ncu Kurultayı yaklaşırken Çin’de taht oyunları

Aralarında Çin devlet başkanı ve parti genel sekreteri Xi Jinping’in de olduğu Çin Komünist Partisi Politbüro Daimi Komitesinin 7 üyesi (ön sıra), 2016 Temmuz ayında Pekin’de bir parti toplantısı sırasında.

AMERİKA BÜLTENİ (18 Temmuz 2017)

Çin’i tekelinde tutan Çin Komünist Partisi, sonbaharda gerçekleştireceği ve Çin’in önümüzdeki 10 yılına şekil verecek 19’ncu kurultayına hazırlanırken, parti içinde ‘taht oyunları’ da üst seviyeye çıktı.

Çin’i yöneten Komünist Partisinin yönetim çekirdeğinin merkezinde parti genel sekreteri yer alıyor. Beş yıldır bu görevi aynı zamanda 5 yıldır Çin devlet başkanı olan Xi Jinping yürütüyor. Daha sonra ise, komünist parti genel sekreterinin başında olduğu ve halen 7 kişiden oluşan Politbüro Daimi Komitesi geliyor. Çin’in merkezi karar alma organı bu 7 kişilik grup. Bu daimi komitenin aldığı kararlar kanun gibi hüküm doğuruyor.

Bu çekirdeğin dış çemberinde, genel sekreter ve daimi komiteyi de içeren 25 üyeli Komünist Parti Politbürosu yer alıyor. Politbüro ayda bir toplanırken, Politbüronun asıl siyasi gücünü kendinde toplayan daimi komite haftada bir toplanıyor. Politbüro üyeleri, partideki bu önemli görevleri ile eşzamanlı olarak Çin devletinin en üst düzey makamlarının sorumluluğunu da üstleniyor.

Bu üç aşamadaki rol ve hiyerarşi sıralaması, söz konusu 25 kişinin hem parti ve hem de devletteki yetki sıralamasını da belirliyor.

Politbüro dışında partinin bir de 205 üyeden oluşan ve yılda en az bir kez toplanan Komünist Partisi Merkez Komitesi var. Politbüro üyelerini Merkez Komite belirliyor. Merkez Komite’yi ise 5 yılda bir toplanan Komünist Parti Ulusal Kurultayı seçiyor. Bu yıl Merkez Komite üyeliğine seçilecek isimler partinin 2032 yılı liderlik kadrosunu kimlerin de oluşturacağının işaretini verecek.

Partinin çekirdeğindeki 7 kişiden 5’i emekli oluyor

Sonbaharda (tam tarih henüz kesinleşmedi) yapılacak olan 19’ncu kurultaya aylar kala gelen bazı sinyaller, bu kurultayın başka çok önemli sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor. 19’ncu Komünist Partisi kurultayını öncekilerden daha da yüksek tansiyonlu hale getiren politik atmosferin nedeni de bu.

Öncelikle Çin’in ve partinin en üst organı olan Daimi Komitenin çoğunluğunun emekliye ayrılacak olması, Xi Jinping’e partiyi istediği yönde şekillendirmekte çok önemli bir avantaj sağlayacak. 2002 Kurultayından beri uygulanan kurala göre Politboru üyeleri 68 yaşına geldiklerinde zorunlu emekli ediliyorlar. Mevcut 7 üyeli Daimi Komitenin 5 üyesi bu kurala takılıyor.

Çin devlet başkanı Xi Jinping’in genel sekreterlik görevinde 5 yıllık ikinci dönemi için yeniden seçileceği konusunda çok az şüphe var. En çok sorulan soru ise, Xi Jinping’in bu kurultay ile sadece ikinci dönemine değil, nadir görülecek şekilde üçüncü dönemine de zemin hazırlayıp hazırlamayacağı.

Çin anayasasına göre devlet başkanlığı iki dönem ile sınırlı. Xi Jinping ikinci dönemi için seçilse bile 2022’den sonra devlet başkanı olamayacak. Ancak Çin’de devlet başkanlığından daha güçlü bir koltuk olan Komünist Parti Genel Sekreterliği ve Askeri Komite Başkanlığında ise süre sınırı yok. Yani Xi Jinping, 2027 yılına kadar, 2022’den sonra devlet başkanı ünvanı taşımasa da Çin’in 1 numarası olarak kalmaya devam edebilecek.

İşte Xi Jinping’in en az 10 yıl daha partinin başında kalma planının en önemli sinyalleri:

Xi Jinping’in parti içindeki en önemli rakibi görülen Chongqing vilayet parti başkanı Sun Zhengcai, son günlerde hakkında açılan bir soruşturma ile güçten düşürüldü.

Sun gibi 2012’de Politbüro’ya seçilen bir başka yükselen yıldız, Guangdong vilayeti parti başkanı Hu Chunhua etrafındaki belirsizlik ise sürüyor. 50’li yaşlarındaki Hu Chunhua’ya, Xi Jinping’den sonraki lider gözüyle bakılıyordu. Sun ve Hu’nun sonbahardaki 19’ncu Kongre’de 7 kişilik Daimi Komite’ye seçileceğine ve 2022’de de partinin liderlik koltuğuna oturacaklarına büyük ihtimal veriliyordu. Ancak Sun’ın politik kariyerine nokta konuldu.  Hu’nun Daimi Komiteye seçilme olasılığı hala sürüyor ancak her şey Xi Jinping’in eğilimine bağlı.

Ancak Xi’nin Politbüro’yu, kendisine üçüncü dönemi de açabilecek, sadık isimlerle doldurma eğiliminde olduğu da artık sır değil. Xi, soruşturma sonrası görevden alınan Sun Zhengcai’den boşalan Chongqing vilayet başkanlığına, kendisinin propaganda sorumlusu Chen Min’er’ı getirdi. Xi, Mayıs ayında eski yardımcılarından Cai Qi’yi de Pekin vilayet başkanlığına yükseltti.

Chen ve Cai’nin sıradışı yükseliş hızları dikkat çekiyor. Komünist Parti teamülünde, vilayet parti başkanları Politbüro üyeliğine seçiliyor. Ancak bu ikilinin artık doğrudan 7 üyeli Politbüro Daimi Komitesine girme olasılığı çok yüksek görülüyor.

Bir başka sinyal ise komünist partisinin son dönemde oldukça güçlenen yolsuzlukla mücadele komitesinin başkanı 69 yaşındaki Wang Qishan’ın emekli edilmemesi olacak. Xi Jinping’in partideki en önemli müttefiklerinden biri olan ve son yıllarda birçok parti yöneticisini soruşturmalarıyla konumlarından eden Wang’ın 68 yaş sınırı kuralından muaf tutulması, Xi’nin üçüncü dönem isteğinin en güçlü sinyallerinden biri olacak. Bu açıdan kurultayda birçok yerel ve uluslararası odağın en fazla güzleyeceği şeylerden biri Wang’ın akıbeti olacak.

Şüphesiz Xi’nin seleflerinin aksine 10 yıldan fazla ülkenin bir numarası olarak kalacağının en güçlü sinyali ise mevcut çok güçlü konumu. Xi Jinping, partide ve devlette ipleri şahsında toplayan hamleleriyle, her türlü kurultayı istediği yönde yönlendirebilecek siyasal bir yapı kurdu. Hali hazırda Deng Xiaoping’den beri ülkenin en güçlü en hükümran lideri konumunda. Ve bunun da ilerisine geçme potansiyeli oldukça yüksek görülüyor.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter’dan takip edebilirsiniz