AMERİKA BÜLTENİ (5 Eylül 2017)
Atlas Okyanusunun doğu yakasında tropik fırtına ile oluştuktan sonra batıya hareket ederek kasırgaya dönüşen Irma Kasırgası, Karayip adaları ve ABD’ye yaklaştıkça şiddetini de artırınca büyük bir tropik tehdide dönüştü. ABD Ulusal Kasırga Merkezi (NHC), Salı günü yayınladığı son güzergah raporunda, Irma Kasırgasının, en şiddetli kasırga kategorisi olan 5 şiddetinde kasırgaya dönüştüğünü açıkladı. Böylece Irma Kasırgası, 2007 yılındaki Felix Kasırgasından beri Atlantik’te oluşan en şiddetli kasırga haline geldi. Felix Kasırgası 2007 yılında kategori 5 şiddetiyle Nikaragua ve Honduras arasına vurmuş ve 133 kişinin ölümüne yol açmıştı.
(Kategori 5’in anlamı ve kasırgalarda yıkıcı rüzgar şiddeti hakkında bir fikir edinmek için)
Son 10 yıldır Atlas Okyanusunda oluşan en şiddetli kasırga olan Irma Kasırgası, Salı günü yerel saatle erken saatlerde Antigua Adasının 440 kilometre kadar doğusunda, Karayip Denizinin doğu sınırını oluşturan Leeward Adalarına doğru ilerliyor. Irma Kasırgası, saatte 280 kilometreye ulaşan rüzgar hızı ile henüz daha karalara ulaşmadan tarihi kasırgalar arasına katıldı. Öyle ki Karayip adalarındaki deprem sismometreleri bile Irma’yı tespit edebiliyor. NHC, Irma’nın en azından önümüzdeki birkaç gün boyunca 4 veya 5 kategori şiddetinde kalmaya devam edeceği uyarısında bulundu. Irma’nın yerel saatle Salı gece yarısından sonra Karayip adalarına ulaşması bekleniyor.
The eye of a category 5 hurricane. #Irma #GOES16 pic.twitter.com/eATVZspJZx
— NASA SPoRT (@NASA_SPoRT) September 5, 2017
Irma’nın çok kısa sürede bu kadar şiddetini artırması, Geçen haftaki Harvey Kasırgasının yaralarını sarmaya çalışan Karayiplerde ve ABD’de endişeye yol açıyor. 2005 yılındaki Wilma’dan beri ABD kıyılarına kasırga şiddetinde ulaşan ilk kasırga olan Harvey Kasırgası da, Irma gibi çok kısa sürede 4’ncü kategori şiddetinde bir kasırgaya dönüşmüş ve Houston başta olmak üzere ABD’nin Körfez kıyılarındaki yerleşim birimlerini sular altında bırakmış, 66 kişinin ölümüne, onbinlerce kişinin evsiz kalmasına neden olmuştu.
Hugo ve Ivan Kasırgalarının akrabası
Irma Kasırgasının, ABD’li meteoroloji yetkililerinin endişelerini artıran bir başka özelliği daha var; ABD meteoroloji literatüründe ‘Cape Verde kasırgası’ diye anılan kasırgalar arasında olması. Bu tropik sistemler, Atlas Okyanusunun doğu yakasına yakın Cape Verde Adalarının (Cabo Adaları) hemen yakınında oluştuktan sonra Atlantik’i batıya doğru geçiyorlar. Cape Verde civarında oluşan hava sistemleri tarihsel olarak oldukça şiddetli ve yıkıcı kasırgalar üretiyor. ABD ve Karayiplerde büyük can ve mal kaybına yol açan Hugo Kasırgası, Floyd Kasırgası ve Ivan Kasırgası bunlardan bazıları. Atlantik’in doğu yakasından gelen son kasırga 2010 yılındaki Julia Kasırgası olmuştu. Kısa sürede kategori 4 şiddettinde oldukça şiddetli bir kasırgaya dönüşen Julia, son anda kuzeye yönelince soğuyan su yüzeyinin etkisiyle şiddetini kaybetmiş ve hiç karaya ulaşmaması nedeniyle bu şiddetli kasırga can ve mal kaybı olmadan atlatılmıştı.
Atlantik kasırgalarından çok Pasifik süper tayfunlarına benziyor
Yine, Irma Kasırgasının rüzgar değerlerinin Pasifik süper tayfunlarının özelliğini sergilemesi de meteoroloji uzmanlarının kafasını karıştırıyor. Meteoroloji uzmanı Michael Ventrice, Irma’nın rüzgar hızı değerlerinin, 10 yıllık kasırga gözlem deneyimi içinde gördüğü en yüksek değerler olduğunu belirterek, Irma kasırgasının, ’emekli’ listesine girmeye aday olduğu uyarısı yaptı.
These are the highest windspeed forecasts I’ve ever seen in my 10 yrs of Atlantic hurricane forecasting. #Irma is another retiree candidate. pic.twitter.com/e6nMsp1myY
— Michael Ventrice (@MJVentrice) August 31, 2017
Michael Ventrice’in kullandığı ‘retiree candidate (emekli adayı)’ deyimi ise, kasırgaların isimlendirmesiyle ilgili ürkütücü bir beklenti. Çok yıkıcı ve can alıcı kasırga isimleri, kötü anıları yeniden canlandırmamak için tropik fırtınalara verilecek isim listesinden emekli ediliyor ve bir daha kullanılmıyor. Örneğin, Andrew ismi 1992 yılında, Katrina ile Rita isimleri 2005 yılında ve Sandy adı da 2012 yılında, bir daha kullanılmamak üzere emekli edilmişlerdi.
Florida ve Porto Riko’da olağanüstü hal ilan edildi
ABD Kasırga Merkezi, Irma’nın ABD’ye vurup vurmayacağını öngörmek için erken olduğunu belirtiyor. Irma’nın son anda güzergahını değiştirip kuzeye yönelerek yeniden okyanus içinde kaybolması en iyi olasılık. Aksi takdirde hafta sonuna doğru Karayipler ve ABD kıyıları yeni bir doğal felaket ile yüz yüze kalabilir. Olası yüksek tehdit nedeniyle Florida eyaleti ile Porto Riko’da olağan üstü hal ilan edildi. Florida’da halk, ‘Labor Day’ tatilini de fırsat bilerek marketlere akın etti ve erzak ve içme suyu stoklamaya başladı. Marketlerin rafları boşaldı.
Porto Riko’nun ana elektrik tedarik firmasının sözcüsü, Irma’nın vereceği zararın, adanın bazı bölgelerinin 3-5 ay elektriksiz kalmasına neden olabilecek kadar büyük olabileceği uyarısında bulundu. ABD’ye bağlı Virgin Adalarının valisi Kenneth Mapp da adada olağanüstü hal ilan ederek, halkı kapalı ve güvenli mekanlarda tedbirli olmaya çağırdı.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter’dan takip edebilirsiniz