Skip to content
Menu

Amerikan devleti eski başkanlara ne kadar harcama yapıyor?

ABD’nin hala hayattaki 5 eski başkanı. Soldan sağa sıra ile: George H. Bush, Barack Obama, George W. Bush, Bill Clinton, Jimmy Carter

AMERİKA BÜLTENİ (14 Ekim 2017)

ABD Başkanı Barack Obama, başkanlıktan ayrılırken ‘emekli olmaya niyeti olmadığını’ söylese de resmi olarak ‘emekli’ statüsüne geçti ve emekli maaşı bağlandı. Peki ABD eski başkanlarının emekli maaşı ne kadar ve onlara vergi mükelleflerinin parasından ne türlü ayrıcalıklar sağlanıyor?

ABD eski başkanlarının emeklilik ve personel, seyahat harçlığı ve benzeri diğer ayrıcalıkları, ‘Former Presidents Act (Eski Devlet Başkanları Yasası-EBK)’ denen bir kanuna tabi.

EBK’ya göre Obama’nın emeklilik ücreti yıllık 205 bin 700 dolar. Yani, yaşayan eski başkanlar George W. Bush, Bill Clinton, George H.W. Bush ve Jimmy Carter’ın emeklilik maaşıyla aynı. Bu ücret, görevdeki bakan maaşına denk. Bu maaş eşit ve net.

Bunun dışında bir eski başkana sağlanacak her türlü harcama ve ayrıcalığa ABD Kongresinin onayı gerekiyor. Bir eski başkana, personel, araç, ofis kirası için ek fon gibi her türlü ödenek için görevdeki başkan Kongre’ye gerekli bilgilerle beraber bütçe yasası ile teklifini sunar ve Kongre de bütçeden bu ödeneğin sağlanıp sağlanmamasına karar verir. 2017 yılı bütçesinde yaşayan 4 eski başkan için (yasa geçtiğinde Obama hala başkandı) tahsis edilen toplam ödenek 3 milyon 277 bin dolar.

Eski başkanlar için Kongre’den tahsis edilen bu toplam fondan, eski başkanlar çeşitli miktarlarda yararlanır. Bu farklılığın, bazı yaşça daha genç ve sağlıklı başkanların daha aktif çalışması, ülke içi veya yurtdışında bazı devlet temsil törenlerine ve etkinliğe daha fazla katılması veya yaşadıkları eyaletlerdeki ofis kiralarının farklılığı gibi nedenleri var.

Bu konuda başkanların taleplerini Congressional Research Service adlı Kongre Araştırma Hizmetleri birimi araştırır ve talep hakkında uygunluk veya aksi rapor hazırlar. Örneğin, 2015 yılı için ABD Kongresi eski başkan Jimmy Carter’a ofis, personel ve seyahat gideri, koruma masrafları da dahil olmak üzere toplam 430 bin dolar ödenek tahsis edilirken George W. Bush’a 1 milyon 98 bin dolar tahsis edildi. Bush’un ofis masaraflarının 434 bin dolar ve daha az aktif olan Jimmy Carter’ın ofis msaraflarının ise 112 bin dolar olması bunda rol oynadı…

Obama, başkanlıktan ayrılırken, yaşayan diğer eski başkanların hepsinden daha az bir tahsisatla görevi devretti. Ayrılırken, 2017 Eski Başkanlar Fonuna 588 bin dolar ek ödenek talebinde bulundu. Bu 588 bin dolarlık ek ödeneğin 359 bin doları, kendisinin 205 bin dolarlık emeklilik ücreti de dahil olmak üzere Obama’ya, geri kalanı da diğer 4 eski başkana pay edilecek.

Öte yandan, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden’a ise, özel bir ‘başkan yardımcılığı emekliliği’ sunulmuyor. Başkan yardımcıları için eğer 5 yıldan uzun başkan yardımcılığı yapmışlarsa sadece ‘Senato Başkanlığı’ndan emeklilik hakkı doğuyor. Buna göre Biden, Senato’da 35 yıllık üyeliği ve 8 yıl da ‘Senato Başkanlığı’ ile toplamda 43 yıllık hizmetinin karşılığı olarak 248 bin dolar emeklilik ücretine hak kazanıyor.

Eski Başkanlar Kanunu, eski başkanlara her hangi bir sağlık sigortası getirmiyor. Ancak kamu görevinde en az 5 yıl çalışmaktan dolayı bütün kamu görevlilerine tanınan sağlık sigortasına denk bir sigortaya sahip olabiliyorlar. Örneğin Jimmy Carter, sadece dört yıl başkanlık yaptığı ve öncesinde kamu görevi olmadığı için kamunun sağladığı her hangi bir sağlık sigortasından yararlanamıyor. Kendi sigortasını kendi kişisel geliri ile özel sigorta şirketlerinden sağlıyor. George H. Bush da bir dönem başkanlık yaptı ancak öncesinde uzun yıllar kamu görevi de yaptığı için EBK sağlık sigortası ayrıcalıklarından yararlanma hakkına sahip oldu. Bununla beraber bu hakkından feragat ederek sağlık harcamaları için bugüne kadar devletten hiçbir ödenek almadı.

Peki eski başkana sağlanacak ofis ve personel yardımı nasıl belirleniyor?

EBK, eski başkanları, görevdeki bakan’ seviyesinde ayrcılağa tabi tuttuğu için görevdeki bir bakanın sahip olduğu kadar ofis, araç ve korumaya sahip olabiliyor. Bir eski başkanın ofisinde çalışacak personeli için devletten yardım, başkan görevini devrettikten 6 ay sonra başlıyor. İlk 30 ayda devletin eski başkana sağlayacağı personel gideri katkısı 150 bin doları geçemez. 30 aydan sonra ise yıllık 96 bin doları geçemez.

Eski başkanlar, bundan fazla personel çalıştırmak istiyorlarsa, kendi kişisel gelirlerinden ücretini karşılamak kaydıyla istedikleri kadar personel çalıştırabilirler. Bir eski başkan öldükten sonra devlet, altı ay daha ofis çalışanlarının 150 bin doları geçmeyecek maaşını ödemeye devam eder. Altı ay sonra ofis kapatılır.

Eski başkan ve ikiyi geçmeyecek personelinin seyahat bilet ücretlerini devlet karşılar. EBK’a göre bir eski başkanın seyahat ve bununla ilintili güvenlik koruma masrafları toplamda yıllık 1 milyon doları geçemez. First Lady için ise bu üst sınır 500 bin dolar. Ancak bu seyahatların, eski devlet başkanı statüsü ile ilgili ve Amerikan devletini temsil görevlerine uygun olması gerekir. Kişisel veya tatil seyahatlarının masrafı devletten sağlanmaz. Genel Hizmetler Dairesi (GSA), bu konuda başvurmuş eski başkanların yıl içindeki seyahatlerini inceler ve uygun gördüğü seyahatlara pay verilmesini onaylar. Bununla beraber bir çok eski başkan seyahat tahsisatına hiç müracaat etmez. 2015 yılında eski başkanlardan sadece George H Bush ile Goerge W. Bush seyahat masrafı başvuru yaptı ve toplamda 66 bin dolar seyahat masrafı ödendi.

Eski başkanlara eskiden görevden sonraki 10 yıl için koruma tahsis ediliyordu. Ancak Obama’nın bugüne kadar en fazla ölüm tehdidi alan ABD başkanı olması nedeni ile ABD Kongresi 2013 yılında yasada değişiklik yaptı ve eski başkanlar ile eşlerine ömür boyu koruma hizmeti sağladı. Eski başkanlara sağlanacak Gizli Servis korumaların maaşı ise Genel Hizmetler Bütçesinden değil, Gizli Servis bütçesinden karşılanır. Gizli Servis, koruma masrafları ile ilgili detayları, güvenlik nedeni ile kamuoyu ile paylaşmaz sadece Kongre’ye bu bilgi sunulur.

Eski başkanların çocuklarına ise sadece 16 yaşına kadar koruma hizmeti sağlanır. 16 yaşından büyük eski başkan çocuklarına koruma veya diğer kamu hizmeti sağlanmaz. Eski Başkan yardımcıları, eşleri ve 16 yaşından küçük çocuklarına ise sadece görevi devretmelerinden 6 ay sonrasına kadar koruma hizmeti sağlanır.

Amerikan devleti, eski başkanın personeline araç tahsis etmez. Eski başkanlara genelde araçlarının önünde bir ve arkasında bir olmak üzere sadece iki devlet aracı eşlik eder ki bunlar da koruma aracıdır. Eski başkanın ofis personeli kendi araçlarını veya eski başkanın kişisel parası ile sağladığı araçları kullanır. Fakat eski başkana yönelik tehdit durumu ve gidilen yerle ilgili olarak koruma ekibinin sayısında ve bunun doğal sonucu olarak koruma aracı sayısında bazı değişiklikler olabilir.

Gizli Servis kuralları gereği eski başkanlar da görevdeki başkan gibi kendisi araba süremez. Bill Clinton bir defasında, hayatında başkan olarak kaybettiği en büyük ayrıcalığın araba sürmek olduğundan yakınmıştı. Clinton, ‘’Bunun için her golfa gittiğimde golf arabasını ben süreyim diye yalvarıyorum’’ diye konuşacaktı. Ronald Reagan bu hevesini California’daki, George W. Bush ise Texas’taki çiftliklerinin içinde ‘pikap’ sürerek gideriyordu.

AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter’dan takip edebilirsiniz

Bir demokraside, devlet başkanlığı sarayında oturmanın faturası