AMERİKA BÜLTENİ (18 Ocak 2018)
Avrupa Birliğinin, 2023 yılında tamamlanmasını hedeflediği dört adet süper-bilgisayar için 1,2 milyar dolarlık bir projeye start vermesi ile dünyanın büyük güçleri arasındaki ‘en süper bilgisayara’ sahip olma rekabeti de kızıştı.
AB’nin astronomik bir bütçe ayırdığı dört süper bilgisayarının her biri, saniyede 100 katrilyon hesaplama işlemi yapabilme kapasitesine sahip olacak. Günlük hayatta kullandığımız laptop’lar günümüzdeki saniyede ortalama 21 milyar işlem hızına sahip.
Ancak AB’nin sahip olacağı ve ‘exscale süperbilgisayar‘ diye adlandırılan sözkonusu 4 bilgisayarın bu muazzam işlem hacmi, tamamlandığında dünyadaki en yüksek işlem kapasitesi olmanın uzağında kalacak. Çünkü Çin, kendi ‘exascale’ süper bilgisayarının inşasına başlamış durumda. Çin’in 2020 yılında kullanmaya başlayacağı ve “Tianhe-3 (Samanyolu-3)” adı verilen ilk ‘exascale’ bilgisayar saniyede 1 kentilyon işlem yapabilme gücüne sahip olacak. Yeni başlayanlar için 1 kentilyon = 1,000 000 000 000 000 000 (evet, 18 sıfırlı).
Çin halen, dünyanın en hızlı iki bilgisayarına sahip durumda. Çin’in Ulusal Süperbilgisayar Merkezinde kurduğu ‘’Taihulight (güneşyolu)’’ adlı bilgisayar halen dünyanın en hızlı bilgisayarı konumunda. Diğeri ise Çin’in Ulusal Savunma Teknolojisi Üniversitesi tarafından geliştirilen ‘Tianhe-2’ adlı süperbilgisayar. Tianhe-3 süperbilgisayar ise, halen dünyanın en hızlı bilgisayarının en az 10 katı hıza ulaşacak.
İlk ‘exascale’ süper bilgisayarına 2021 yılında sahip olmayı hedefleyen ABD’de halen Oak Ridge Ulusal Laboratuvarının kullandığı Titan (27 petaFLOPS), nükleer savaş tehdidi simulasyonları için California’da geliştirilen Sequoia (17,2 petaFLOPS) ve adını Nobel ödülü kazanan ilk Amerikalı kadın biliminsanı olan Gerty Cori’den alan ve küresel ısınma araştırmalarında kullanılan Cori (29,1 petaFLOPS) gibi çok sayıda ‘petascale’ süper bilgisayara sahip. Avrupa Birliği, Japonya, Tayvan ve Hindistan halen ‘petascale’ süper bilgisayarlarlara sahip diğer güçler arasında.
İnsan beyni ile aynı işlem hızına sahip bilgisayar
Gerçek sayıların bilgisayar ortamında gösterim şekline ‘kayan nokta gösterimi sistemi (Floating Point)’ deniyor. Bu sistemin ölçüm birimi ismi olarak da “floating point operation per second (saniyedeki kayan nokta operasyonu)” adlandırmasının kısaltması olarak FLOPS kullanılıyor.
Bilgisayarların işlem performansında en düşük seviye, insanın kağıt ve kalemle hesap yapma hızı olan ‘Scale computing (100)’ seviyesidir. Örneğin, ampülün yanıp söndüğünü artık farketmediğimiz ve sürekli yanıyor gibi algıladığımız işlem hızı seviyesi ‘decascale computing (101)’ seviyesidir.
1971 yılında ilk kez ‘kiloscale (103)’ hızında işlem yapabilen bilgisayar geliştirildi. 1979 yılında ‘megascale (106)’ ve 1999 yılında da Intel Pentium III bilgisayar işlemcisi ile ‘Gigascale (109)’ düzeyine ulaşıldı.
Halen günümüzün en yüksek bilgisayar işlem hızını ifade eden ‘Petascale (1015)’ hızına, yani saniyede 1 katrilyon işlem yapma hızına ilk kez 2009 yılında IBM Roadrunner bilgisayar ulaştı. Çin, 2010 yılı Ekim ayında, Tianhe-1 süperbilgisayarını kamuoyuna tanıttı. Tianhe-1 süperbilgiysarın işlem hızı saniyede 2,5 petaFLOPS düzeyindeydi. Dünyanın halen en hızlı bilgisayarı olan Tianhe-2 bilgisayarının işlem hızı ise 33.86 petaFLOPS düzeyinde.
Günümüzde, küresel güçler arasında rekabetin yoğunlaştığı alan ise ‘Exascale’ hıza sahip, süper süperbilgisayarlar. 1 ‘exaFlops’ biriminin, 1000 petaFlops’a eşit olduğu düşünüldüğünde, bilgisayar işlem hızında ulaşılacak baş döndürücü gelişme daha iyi anlaşılır. Yani saniyede 1 kentilyon (1018) işlem yapabilme kapasitesi demek.
Obama yönetimi 2015 yılında ‘ulusal stratejik süperbilgisayar inisiyatifi‘ kurarak, 2020’li yılların başında halen dünyanın en hızlı bilgisayarı olan Tianhe-2’den 30 kat daha güçlü süperbilgisayarlara sahip olmak için çalışma başlattı. ABD Ticaret Bakanlığının, Çin’in süperbilgisayarların yapımında kullandığı onbinlerce Intel çipin Çin’e nakliyesine izin vermemesinin altında da süper bilgisayar rekabetinin yattığı yorumları yapılmıştı.
‘Exascale’ süper bilgisayarları, bilgisayar mühendisliğinde bir dönüm noktası olarak görülüyor. Çünkü ‘Exascale’ süper bilgisayarların, nöron seviyesinde, insan beyninin işlem hızını yakalayacak ilk bilgisayar olacağı tahmin ediliyor. Bu da muazzam büyüklükteki veriyi çok hızlı şekilde yorumlayabilme, anlamlandırabilme ve tanımlama gücü demek. Örneğin, bu süperbilgisayarlar ile, tamamen isabetli şekilde en az iki haftalık hava durumu tahmini yapmak mümkün olabilecek. DNA kodlaması, astrofizik, hücresel biyoloji gibi olağanüstü büyüklükte verilere sahip alanlarda, bu devasa veri yığınını anlamlandırabilmek için de süperbilgisayarlara ihtiyaç var.
‘Exascale’ süperbilgisayarlar, sahiplerine, tarımda, teknolojide, uzay bilgisinde, askeri konularda ve ekonomide sıradışı bir üstünlük kazandıracak.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz