Skip to content
Menu

ABD’de bakanlar ve kamu görevlilerinin uçuş masrafları nasıl karşılanıyor?

AMERİKA BÜLTENİ (12 Haziran 2019)

Önceki yıl Donald Trump’ın danışman ekibinde de bir süre görev yapan televizyon ünlüsü Omarosa Manigault, yarışmacı olarak katıldığı ‘Biri Sizi Gözetliyor-Ünlüler’ televizyon programında bu dönemde çok şaşırdığı bir anısını da paylaşacaktı. 

CBS’deki programda paylaştığı anısına göre Omarosa, Beyaz Saray’da görev yaptığı dönemde Trump’ın yanında görevli olarak ABD devlet başkanı uçağı Air Force One ile bir yolculuğundan bir kaç gün sonra bir tahsilat tebligatı aldı. Tebligata göre, söz konusu yolculuktaki yemek hizmeti için ABD devletine 23 dolar borcu olduğu ve ödemesi isteniyordu. Hemen, uçuşlardan da sorumlu Beyaz Saray askeri yetkilisini arayan Omarosa, uçakta hiç yemek yemediğini, neden kendisine fatura çıkarıldığını sorar. Yetkili, sadece bir şeyler atıştırsa bile bu hizmetin toplam ücretini kendisinin karşılaması gerektiğini hatırlatır. Omarosa, şaşkınlığını, ‘Devlette bedava yolculuk diye bir şey yok‘ diye anlattı yarışmacı arkadaşlarına

Peki, ABD’de kamu görevlileri için devlet imkanlarıyla uçuş ayrıcalığının niteliği ve kapsamı nedir?

İşte yeni başlayanlar için ABD’de kamu yetkililerinin nasıl uçtuğu hakkında bir klavuz:

BAŞKAN VE BAŞKAN YARDIMCISI

ABD Başkanlık uçağına devlet başkanı dışında binecek herkes için Beyaz Saray Yolculuk Hizmetleri Müdürlüğü’nce, uçulan mesafeye ticari yolcu uçaklarının kestiği ‘first class’ uçak bileti fiyatına denk bir bilet kesiliyor. Başkanın korumaları, diğer güvenlik görevlileri, danışmanları ve bürokratların uçuş biletleri, maaş aldıkları kurumlarına gönderilerek tahsil ediliyor. Eğer ABD Başkanının seyahati devlet görevi gereği değil de politik bir seçim kampanyasına katılmak için yapılıyorsa, uçuşun bütün masrafları, söz konusu seçim kampanyası tarafından devlete ödeniyor. Eğer, seyahat hem politik etkinlikler hem de devlet inceleme ve temaslarını beraber kapsıyorsa, Beyaz Saray Seyahat Hizmetleri Dairesi, her iki faaliyet türüne ayrı ayrı harcanan süre oranında, seyahatin bütün masraflarını bölüştürüyor. Politik faaliyet için harcanan sürenin uçuş masrafları faturası, parti kampanyasına fatura ediliyor. İstisnasız bütün yolculuklarda Başkanın, resmi görevi olmadan uçağa bindirdiği çocukları, aile üyeleri, arkadaşları da dahil her misafiri için bilet ve uçuş hizmetleri ücreti ise devlet başkanının şahsına fatura ediliyor.   

Başkanın uçağındaki gazetecilerin parasını kim ödüyor?

Eisenhower döneminden beri başlayan bir devlet geleneği ile, tarihe kayıt düşülebilmesi ve şeffaflık ilkesi gereği, ABD başkanlık uçağı her havalandığında içinde mutlaka 12 gazeteci bulundurmak zorunda. Gazetecilere ayrılmış bu 12 koltukta hangi gazetecilerin veya hangi medya kurumunun temsilcilerinin oturacağına ise ABD Başkanı, Beyaz Saray Sözcüsü veya diğer bir devlet kurumu değil, gazeteciler tarafından kurulmuş ve yönetilen Beyaz Saray Muhabirleri Derneği karar veriyor. 

Beyaz Saray Muhabirleri Derneği, gazete, radyo, internet sitesi ve TV’lerin temsilcilerini dönüşümlü olarak başkan uçağına bindiriyor. Elbette ki gazeteciler de başkan uçağına bedava binemiyor. Gazetecilerin her biri de uçaktaki diğer herkes gibi, ‘first class’ uçak bileti ödemek zorunda. Beyaz Saray Seyahat Hizmetleri Dairesi, devlet başkanlığı uçağına binen gazetecilerin bilet ücreti ile uçaktaki ekstra yeme içme ücretlerini toplam olarak Beyaz Saray Muhabirleri Derneğine fatura ediyor. Söz konusu seyahate temsilcisi katılan her medya kurumu da bu toplam ücretten payına düşen 12’de 1’i dernek aracılığıyla devlete ödüyor. Gazete ve televizyon kanalları için ABD Başkanı uçağıyla seyahat oldukça pahalı bir haber takibi. Örneğin, Washington Post, 2014 yılında muhabirinin, devlet başkanı uçağıyla Obama’nın Asya gezisini takibinin gazeteye maliyetinin 90 bin dolar olduğunu haberleştirmişti.

Peki her defasında uçağa binen 12 kurum dışında kalacak kurumlara habere ulaşma açısından haksızlık nasıl engelleniyor? 

Sırası gelip de seyahate katılan her 12 gazeteci, seyahat ile ilgili hiç bir ‘özel haber’ yapamıyor. Elde ettikleri her detay, tuttukları her not, çektikleri her görüntü ve fotoğraf, gazetecilerin ortak havuzuna atılıyor. Ve Beyaz Saray Muhabirleri Derneğinin üyesi bütün gazeteciler bu içeriği haber olarak kullanabiliyor. 

ABD’de devlete ait sadece iki adet Air Force One uçağı var. Ama ikisi aynı anda kullanılamıyor. Biri bakımda olduğunda yedek uçak kullanılıyor. 1990 yılında satın alınan Boeing 747-8 modeli bu iki uçak artık yaşlandığı için iki yeni uçakla değiştirilmeleri için hazırlıklara başlandı. Kongrenin de onayından sonra, 2017’de Boeing ile yapılan sipariş anlaşması gereğince, mevcut uçakların hizmetteki 35’nci yılını dolduracakları 2024 yılında iki yeni devlet başkanlığı uçağı göreve başlayacak. 

ABD Başkanı ve Başkan Yardımcısının bütün seyahatleri, ABD silahlı kuvvetlerinin Beyaz Saray dairesi olan Beyaz Saray Askeri Ofisi (WHMO) tarafından koordine ediliyor. 

MİLLETVEKİLLERİ

Kongre İdare Komitesi, ABD Kongresi üyelerinin seçim bölgeleri ile başkent arasındaki koordinasyonu ve görevlerini sağlıklı ve hızlı şekilde yürütebilmelerini kolaylaştırmak için Kongre Üyeleri Temsil Harcırahı fonunu kurdu. Kongre üyeleri görevleri ile ilgili seyahatlerinde, başka her hangi bir yerden uçak ve hizmet ücreti almaları yasak olduğu için bu fondan yararlanıyor.

ABD Kongresinin, meclis başkanı, en kıdemli senatör ve milletvekilleri de dahil bütün üyeleri ve onların danışmanları tarifeli yolcu uçaklarıyla seyahat ediyor. Her ne kadar mevzuat, Kongre üyelerine first class uçma izni verse de, seçimlerde seçmenlerce sıkça sorgulanan bir konu olduğu için Kongre üyeleri çok büyük çoğunlukla ekonomi sınıfında uçuyor. 2015 yılında Arizona milletvekili Paul Gosar, yolcu uçaklarına Kongre üyeleri için koltuk ayırma zorunluluğu getiren bir yasa teklifi sundu ancak Kongre üyelerinin büyük çoğunluğunca reddedildi. 

Bununla beraber, seyahat eğer seçim kampanyasıyla ilgili ise uçak biletini, seçim kampanyası ödeyebiliyor. Milletvekili ve senatörlerin bütün uçuş masrafları ve kimlerce ödendiği, Temsilciler Meclisi ve Senato’nun Etik Komitelerinin sürekli denetimine tabi. 

Kongre üyesi olmanın getirdiği tek ayrıcalık ise Washington DC’ye yakın iki havaalanı Dulles ve Reagan Ulusal Havaalanlarının ikisinde de otomobillerini ücretsiz park edebilme imkanı. Bir de zamandan kazanmaları için Kongre üyeleri, uçuş öncesi güvenlik ve bilet kontrol noktalarındaki yolcu sıralarında en öne geçebiliyor. 

BAKANLAR VE KOMUTANLAR    

ABD’de general ve amiral olmak veya Senior Executive Service diye nitelendirilen üst düzey devlet görevi kıdemi almak, otomatik olarak kırmızı halı serilmesi anlamına gelmiyor. Onlar da çoğunlukla tarifeli yolcu uçaklarında ekonomi sınıfında uçuyor. Ancak sıkça uçanları, kazandıkları puanlardan ötürü, ‘premium economy’ sınıfında uçabiliyor. 

Bununla beraber, üç ve dört yıldız generaller ile bakanlar ve bakan yardımcıları, zamanları devlet açısından daha değerli görüldüğü için, resmi görev uçuşlarında, gerekli durumlarda askeri özel uçakları kullanabiliyor.

Sivil ve askeri en üst düzey devlet yetkillerini bu tür zorunlu yolculuklarda taşıyan Gulfstream V jetlerinden oluşan C-37A filosuna ABD Donanması kumanda ediyor. 

Ancak, her hangi orgeneral ile bir sivil üst düzey yetkili, bu uçaklardan birini yolcukta kullanmak istediğinde, ABD Savunma Bakanlığına yolculuğun amacı hakkında bilgi vererek izin almak zorunda. Sadece mir veya talimatla kendi yolculuğuna uçak tahsis ettiremiyor.

Üst düzey generaller ve bakanlar da, böylesi bir formalite ile çok uğraşıp dikkatleri üzerlerine çekmek istemedikleri için sıklıkla tarifeli yolcu uçaklarıyla seyahat ediyor. 

Üst düzey devlet yetkililerinin, resmi görevleri için uçmuşlarsa bile tarifeli uçuşları nedeniyle kazandıkları puanlarla, ‘ekonomi’ bileti olmasına rağmen ‘premium ekonomi’ sınıfında uçma haklarına veya havaalanlarında uçuş firmalarının VIP salonlarından yararlanmalarına ise izin veriliyor. Tek şart, bu tür hizmetlerin ekstra ücretinin hiç bir şekilde devlete yansımaması. 

Bütün bu uçuş ayrıcalığının da bir dikeni var; Genel Hizmetler Dairesinin, devlete en az yük çıkaracak, en ekonomik uçuş olanağı sunacak havayolu firması ile çalışma isteğinden dolayı, sadece uçacağınız menzile en ucuz uçan havayolu firmaları ile uçabilirsiniz. 

ABD’de bakanlar veya üst düzey bürokratlarla ilgili skandalların sıklıkla, uçak biletleri etrafında olmasının nedeni bu kompleks ve şeffaf sistem. 

BÜROKRATLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİ

Her hangi bir devlet memuru ile her hangi bir üniformalı, her türlü resmi seyahatinde, 1548 sayfalık Müşterek Seyahat Yönetmeliğinin (Joint Travel Regulations) kurallarına uymak zorunda. Bu mevzuat, devlet görevlilerinin resmi seyahatleri ile ilgili olabilecek her türlü seyahat senaryosunu ayrı ayrı düzenliyor. 

Ülke içi uçuşlarında her hangi iki şehir arasında sadece önceden anlaşılmış havayolu firmalarıyla resmi seyahat yapılabiliyor. Uçuş bileti sadece, devletçe tahsis edilmiş Citibank kartıyla ve devlet ve firmanın anlaştığı indirimli ücret üzerinden satın alınabiliyor. Bileti satın alan görevli bu resmi uçuşundan dolayı, her hangi bir uçuş puanı kazanamıyor. Yurt dışı seyahatlerinde ise uçuş noktasına bir Amerikan firması uçuyorsa yabancı firmadan bilet alınamıyor. Kamu görevlilerinin, devletin kesesinden ‘first class’ uçmaları bir sağlık sorunu olmadığı sürece imkansız. Business class uçuş yapılacaksa bu uçuşun da önceden onaylatılması gerekiyor. 

AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz