Skip to content
Menu

ABD başkan seçiminde bundan sonraki sürecin takvimi

AMERİKA BÜLTENİ (18 Kasım 2020)

ABD başkanlık ve Kongre seçimleri 3 Kasım Salı günü itibarı ile tamamlandı. Oy sayım işlemleri ise birçok eyalette sürüyor. Gayriresmi sonuçlara ve Assosicated Press’in ülke geneli ‘county’ oyları toplamına göre Joe Biden ABD başkanı seçildi. ABD Başkanı ve Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump ise, bazı kritik eyaletlerde sahte oy kullanıldığını ve seçimi bu yüzden kaybettiğini ileri sürerek, yenildiğini reddediyor. Sayım sonuçlarının resmen tasdik edilmesini geciktirmek için bu eyaletlerde yeniden sayım talebinde bulunuyor veya birçok dava açıyor. 

Peki oy sayımının tamamlanması ve başkanın resmen ilanından, yeni başkanın yemin ederek görevine başlamasına kadar olacak takvim nasıl? 

İşte seçim sonrası sürecin kısa takvimi: 

Eyaletlerin sayım sonuçlarını sertifikalandırması

Eyaletleri oluşturan idari bölgelerin (county) kendi oylarının sayımlarını sertifikalandırıp, eyalet genel sekreterliğine göndermesi sonrasında, eyalet genel sekreterliği, o eyaleti kimin kazandığını gösteren mazbatayı hazırlıyor. Bu konuda her eyaletin takvimi farklı. Bununla beraber, Trump kampanyasının itirazları nedeniyle en az 9 eyalette, sertifikalandırma için öngörülen eyalet tarihi aşılmış durumda. 41 eyalette ise sertifikalandırma için öngörülen süreler henüz dolmadı. Bunlardan 15’inin son sertifikalandırma günü Aralık ayı içinde. 

Bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılması gündemde. Eyalet yasalarına göre, bazı eyaletlerde ancak oy farkı yüzde 1 veya daha küçük bir oranda ise yeniden sayım talebinde bulunabiliyor. Bazı eyaletlerde ise yüzde 0.5 gibi yakın oy farklarında, ‘otomatik’ yeniden sayım yapılıyor.  

Eğer yeniden sayım otomatik değil de bir tarafın isteği ile yapılıyorsa, yeniden sayımın bütün parasal masrafını, talepte bulunan aday veya parti ödemek zorunda. 

8 Aralık 2020 – Eyaletlerin sayım uyuşmazlığını sona erdirmeleri için son gün 

Her eyaletin, Electoral College (Başkan Seçen Delegeler Kurulu) oylamasının yapılmasından en az 6 gün önce, kendi eyaletindeki bütün sayım uyuşmazlık ve yargı süreçlerini sonuçlandırması gerek. Buna ‘güvenli liman’ son günü deniyor. Çünkü 8 Aralık itibarı ile sayım sonuçlarını sertifikalandıran eyaletlerdeki bu sonuçları ABD Kongresi hiçbir şekilde geçersiz ilan edemiyor. 8 Aralık itibarı ile sonuçlanmayan eyaletlerin sonucuna ise, ABD Temsilciler Meclisi müdahil olabilir. 

14 Aralık 2020- Electoral College oylaması 

ABD’de başkanlık seçimini takip eden Aralık ayının ikinci pazartesini takip eden ilk Çarşamba günü ‘electoral college (Başkan Seçici Delegeler Kurulu)’ oylaması yapılıyor. Seçici Delegeler Kurulu’nun 538 üyesinin tamamı bir araya toplanmıyor. Her eyaletin seçici delegeleri kendi eyaletlerinin başkentlerinde toplanıyor. 

Seçici delege adaylarının kim olacağını, seçimden önce partiler seçimden önceden ilan ediyor. 48 eyalet ve hiçbir eyalete bağlı olmayan başkent DC’de, o eyalette en fazla halk oyu alan adayın listesi otomatik olarak eyaletin ‘seçici delege oyları’ haline geliyor. Yani Amerikan halkı sandığa gittiğinde başkanın kim olacağına değil, hangi adayın listesinin ‘seçici delege’ olacağına oy vermiş oluyor.

33 eyalette, seçici delegelerin, eyalette en fazla halk oyu almış aday lehine oy kullanmaları yasal zorunluluk. Ancak 17 eyalette böylesi bir yasal zorunluluk yok. Bu da, bazı seçimlerde, diğer adayın listesinde olduğu halde rakip aday lehine oy kullanabilen ‘elector’ların (seçici delegeler)’ olmasına yol açıyor. Bu tür seçici delegelere ‘Faithless elector (sadakatsiz seçici)’ deniyor. ABD’de bu tür seçici’lerin sayısı hiçbir zaman seçim sonucunu değiştirecek sayıda olmadı. ABD tarihi boyunca oluşan 23 bin 507 seçici delegeden sadece 90 tanesi böylesi bir sürpriz oy kullanımı yaptı. Ancak 2016 başkanlık seçimi 7 ‘sadakatsiz delege’ ile son yüzyılın en yüksek sayısına ulaşmıştı.  

48 eyalette her eyaletin ‘seçici delegeleri (elector)’, o eyalet geneli en fazla oyu alan aday için resmen oy kullanıyor. Nebraska ve Maine eyaletlerinde ise seçici delegeler, eyalet içindeki kendi bölgelerinde en fazla oy alan aday için mazbata imzalıyor. Sonuçta 538 seçici delege (elector) hazırladıkları mazbataları, ABD Başkan Yardımcısına, ABD Arşiv İdaresine, eyaletlerin genel sekreterliğine ve oylamanın yapıldığı bölgenin bağlı olduğu Federal Bölge Mahkemesine gönderiyor.  

23 Aralık- ABD Senato Başkanına ‘delege oylarının ulaşması’

ABD Başkan Yardımcısı, aynı zamanda ABD Senato Başkanı ünvanına da sahip. Her eyaletin 14 Aralık günü imzaladığı mazbataları, en fazla 9 gün içinde Senato Başkanı konumunda olan Başkan Yardımcısı Mike Pence’in ofisine ulaştırmış olması gerekiyor. 

6 Ocak, ABD Kongresinde delege oylarının resmi sayımı

ABD Kongresinin iki kanadı Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerinin ortak oturumunda, eyaletlerden gelen mazbataların sayımı gerçekleşiyor. Sayımı, 3 Kasım’da yenilenen ve 3 Ocak günü göreve başlayacak yeni Kongre yapıyor. 

Bir seçici delege oyuna itirazın gündeme girmesi için en az bir milletvekili ve bir senatörün aynı oya beraber itiraz etmiş olması gerekiyor. Tartışmalı oyun iptali için ise hem Temsilciler Meclisi genel kurulu hem de Senato’nun çoğunluğunun ayrı ayrı bu yönde oy kullanması gerek. Toplamda 538 oy olan seçici delege oylarının sayımı sonunda salt çoğunluk oyu olan 270 oya ulaşan aday o gün resmen ABD başkanı seçilmiş oluyor. 

20 Ocak- Yemin Töreni

ABD Başkanlığına seçilen aday, 20 Ocak 2020 günü ABD Kongresinin balkonunda düzenlenen törende yemin ederek aynı dakika itibarı ile başkanlığa resmen başlıyor.  

20 Ocak günü itibarı ile kimin başkan olduğu hala belli değilse ne olur?

ABD Anayasasına göre başkanlığa seçilen kişinin görev ve yetki süresi 4 yıldır. Yani 20 Ocak günü itibarı ile başkan çeşitli sebeplerle hala resmen belli olmamışsa bile Donald Trump’ın ABD başkanlığı ve Mike Pence’in ABD Başkan Yardımcılığı görevi sona erecek. 

O günden sonra başkanın kim olacağı ise çeşitli faktörlere bağlı:  

Birinci Kriz Senaryosu: 

Hiçbir adayın 270 oya resmen ulaşamaması durumunda ABD Anayasasının 12’nci ek maddesi gereğince ABD Başkanının kim olacağına ABD Temsilciler Meclisi karar verir. Başkan Yardımcısının kim olacağına ise ABD Senatosu karar verir. Eğer 4 mart 2021 gününe kadar Temsilciler Meclisi başkan seçemezse, Senato’nun seçtiği başkan yardımcısı ABD başkanı olur. 

İkinci Kriz Senaryosu:

Eğer bir aday 270 oyu geçse de mahkemece bu askıya alınırsa ve yargısal uyuşmazlık 20 Ocak gününe kadar çözülmezse, o gün mevcut Başkan vaşkan yardımcısının görevi sona ereceği için, başkanlık koltuğuna, ulusal prokolde üç numarada olan Temsilciler Meclisi Başkanı oturur. Eğer Nancy Pelosi, 3 Ocak’ta göreve başlayacak Temsilciler Meclisinde bir kez daha aynı göreve seçilirse, bu kişi Nancy Pelosi olacak. 

ABD’nin 20 Ocak krizi yaşamaya en yaklaştığı seçim 1876 başkanlık seçimi olmuştu. Bazı güney eyaletlerinin itirazları üzerine Kongre’nin oluşturduğu özel Seçim Komisyonu, 20 Ocak’a 3 gün kala başkanlığı kimin kazandığına karar vermişti. 

O tarihten sonra ABD’nin yaşadığı en büyük seçim krizi ise 2000 yılında gerçekleşmişti. George Bush ve Al Gore arasındaki başa baş yarış Florida’yı kimin kazanacağına bağlı hale gelmiş, Florida’da sonuçların alınması ise yeniden sayımlar, davalar ve itirazlarla haftalarca sürmüştü. Sonunda 12 Aralık günü ABD Yüksek Mahkemesinin verdiği bir karar ile George Bush’un başkanlığının önü açılmıştı.  

AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz