AMERİKA BÜLTENİ (17 Şubat 2021)
NASA, tek astronotlu Mercury ve iki astronotlu Gemini uzay seferi programlarından sonra üç astronotlu Apollo uzay seferi programını başlattı. Daha, Başkan Eisenhower döneminde hazırlıkları başlayan program, 1960’lı yılların başında Başkan Kennedy döneminde, Ay’a insanlı yolculuk programına dönüştü. 21 Aralık 1968 günü Apollo 8 uzay seferi ile Ay’a ilk insanlı yolculuk gerçekleşti. Frank Borman, James Lovell ve William Anders, hem Ay’a ilk yolculuğu gerçekleştiren hem de Dünyanın alçak yörüngesinden çıkıp, bir başka gök cisminin (Ay) yörüngesine giren ilk insanlar oldular. Ay’a 68 saatte ulaşan Apollo 8 ekibi, Ay yörüngesinde Ay’ın etrafında 21 saat boyunca 10 tur attıktan sonra başarılı şekilde Dünya yörüngesine dönmeyi başardı.
21 Aralık 1968 ve 19 Aralık 1972 tarihleri arasında NASA’nın Ay’a düzenlediği 9 seferde 24 astronot Ay’a yolculuk gerçekleştirdi. Bu 24 astronot, bugüne kadar Dünyanın alçak yörüngesinin ötesine geçmiş 24 kişi aynı zamanda. Bu seferlerden Ay’a insan indirme görevli altısında, bir astronot uzay aracında kalırken, diğer iki astronot modülle Ay’a inerek Ay yürüyüşü yaptılar. Ay’a ilk insan ayak bastığında Dünya’da takvimler 20 Temmuz 1969’u gösteriyordu. Ay’da son kez bir insan durduğunda, takvimler 13 Aralık 1972’yi gösteriyordu.
İşte bugüne kadar Ay’a ayak basan 12 insan:
Neil Armstrong ve Buzz Aldrin
Neil Armstrong, Apollo 11 seferi ile 20 Temmuz 1969 günü, ‘’Bir insan için küçük, insanlık için dev bir adım’’ diyerek Ay’a ayak basan ilk insan oldu. Ondan 19 dakika sonra Kartal Modülünden çıkan Buzz Aldrin ise Ay’a ayak basan ikinci insan oldu. Armstrong ve Aldrin’in Ay yörüngesindeki uzay aracından Ay’a iniş yaptığı Kartal modülü Ay yüzeyinde 21 saat 36 dakika kaldı. İki astronot bunun 2 saat 31 dakikasını Ay yüzeyinde yürüyerek ve çoğunlukla fotoğraf ve görüntü kaydı yaparak geçirdi.
Apollo 11’in üç mürettabatından biri ve tarihte Ay’a ayak basan ikinci insan olan Aldrin, 20 Temmuz 1969 günü ‘Kartal’ modülünün yanında. Fotoğrafı çeken Armstrong, Aldrin’in astronot kaskının ön camındaki yansımadan görülebiliyor. Dindar bir presbiteryen olan Aldrin, laikliğe aykırı olacağı için kamera önünde değil de canlı yayında görünmeyen bir köşede komünyon yaparak, Ay’daki ilk dinsel ayini yapan kişi de oldu. Üç astronotu taşıyan kumanda modülü 24 Temmuz günü dünyaya döndü.
Neil Armstrong, fotoğrafta, tarihi ay yürüyüşünden sonra geri döndüğü modülün içinde görülüyor. 1971 yılında NASA’dan ayrılan Armstrong, üniversitelerde hocalık yaptı. Özel sektörde çalıştı. 1985 yılında, ‘kutbu hep Ay’dan gördüm bir de yakından görmek istedim’ şakası ile Kuzey Kutbunda bir keşif çalışmasına katıldı. 2012 yılında 82 yaşında geçirdiği kalp rahatsızlığı sonucu yaşamını yitirdi.
Charles Conrad ve Alan Bean
1969 yılı Kasım ayında Ay’a ulaşan Apollo 12 mürettebatından olan Conrad, Ay’da yürüyen üçüncü insan olurken, arkadaşı Bean ise Ay’a ayak basan dördüncü insan oldu. Conrad, Ay’a ayak bastığında bunun artık tarihi bir olay olmamasının da verdiği rahatlıkla belki de Neil Armstrong kadar görkemli bir cümle kurmadı: ”Whoopee! Bu Neil için küçük bir adım olabilir ama benim için fazla büyük bir adım oldu’’. Conrad ve Bean, modülden ayrılarak yaptıkları iki yürüyüşte Ay yüzeyinde toplam 7 saat 45 dakika geçirdiler.
Yukarıdaki fotoğrafta, astronot Alan Bean, ay toprağı doldurduğu küçük bir konteynırı tutarken görülüyor. Fotoğrafı çeken Conrad ise Bean’ın kaskının ön camındaki yansımadan görülebiliyor.
Soldaki fotoğrafta Conrad, 1965 yılında Gemini 5 Uzay Aracı ile ilk uzay seferine çıkmadan hemen önce görülüyor. Conrad, 69 yaşında olduğu 1999 yılında California’daki bir motosiklet kazasında yaşamını yitirdi. Sağdaki fotoğrafta ise Alan Bean, 1969 yılında çıkacağı sefer öncesinde görülüyor. 1981 yılında NASA’dan emekli olan Bean, tutkusu resime dönerek ressam oldu. 86 yaşında öleceği 2018’e kadar resim sanatı ile meşgul oldu.
Edgar Mitchell ve Alan Shepard
Apollo 14 seferi ile Şubat 1971’de Ay’a ulaşan Edgar Mitchell (soldaki) astronot Alan Shepard ile çıktığı Ay yürüyüşü sırasında bir sismoloji deneyi yaparken görülüyor. Fotoğrafı, ekipmanı taşıyan araca sabitlenmiş bir kamera çekti.
Fotoğrafta Şubat 1971’de Ay’a ulaşan Apollo 14’ün personeli görülüyor. Soldan sağa: Stuart Roosa, sefer komutanı Alan Shepard ve Edgar Mitchell. Roosa, Ay’ın yörüngesindeki kumanda ve yolculuk aracında kalırken, Shepard ve Mitchell, modülle Ay’a indiler. Mitchell, 2016 yılı başında Florida’da yaşamını yitirdi. Ay’a ayak basan beşinci insan olmadan önce 1961’de alt yörüngede uçan ilk Amerikalı astronot da olan Shepard ise, 1988 yılında yaşamını yitirdi.
James Irwin ve David Scott
Apollo 15 mürettebatından ay modülü pilotu James Irwin, 1 Ağustos 1971 günü indikleri Ay’da, fotoğrafı çeken arkadaşı David Scott’a askeri selamla poz verirken. Ay modülü ‘Falcon (Doğan)’ fotoğrafın merkezinde. Arkada, Ay düzlüğünden yaklaşık 4 bin metre yükseklikteki Hadley Delta görülüyor.
James Irwin (solda) ve David Scott, 29 Nisan 1971’de Mojave Çölündeki tatbikatta, Ay yüzeyinden örnek toplama eğitimleri sırasında. Ay’dan döndükten sonra 1972 yılında NASA’dan istifa eden Irwin, kurduğu dini grubun başında Colorado Springs’te 1991 yılına kadar yaşadı. Ay’da yürüyen yedinci insan olan David Scott ise 88 yaşında Los Angeles’ta yaşamını sürdürüyor.
Charles Duke ve John Young
Apollo 16 seferi ile 21 Nisan 1972 günü Ay’a ayak basan Duke, Plum Kraterinin kenarında örnek toplarken, John Young tarafından böyle görüntülendi.
Apollo 16 seferinin mürettebatı, 5 Şubat 1972 günü Meksika Körfezindeki, dünyaya dönüşte suya inen modülden çıkma eğitimi sırasında dinlenirken. Soldan sağa, Thomas Mattingly, John Young ve Charles Duke. Mattingly, Apollo 16 içinde beklerken, Young ve Duke Ay’a indiler. O gün 36 yaşında olan Duke, Ay’a ayak basan 10’ncu ve en genç insan oldu. Halen 85 yaşında olan Duke, Texas’ta, dindar bir Evanjelik grup içinde yaşamını sürdürüyor.
Ay’a ayak basan 9’ncu astronot olan John Young, NASA tarihinde hem Gemini ve Apollo programları hem de 1980’lerde sefere başlayan mekiklerle uzaya giden tek astronot. Aynı zamanda uzaya 6 kez uçan ilk astronot oldu. 1981 yapılan ilk mekik seferin komutanlığını üstlendi. 2018’de 87 yaşında Houston’daki evinde yakalandığı zatürreden yaşamını yitirdi. Yukarıda solda, Apollo 10 görevi için portre fotoğrafı pozu verirken. Sağda, Apollo 16 seferinin komutanı Young, Ay’da Kuzey Ray Kraterinde örnek toplarken. 23 Nisan 1972.
Harrison Schmitt ve Eugene Cernan
Apollo 17 seferi ile 1972 Aralık ayında Ay’a ayak basan Schmitt, Eugene Cernan ile birlikte çıktığı Ay yürüyüşünde, dev bir Ay kayasını incelerken. İkili, halen, Ay’a ayak basan son iki insan konumundalar. Apollo 17 seferi, en uzun süreli Ay yüzeyinde kalma rekoru, en uzun süre Ay yürüyüşü yapma rekoru ( Toplamda 22 saat 4 dakika), en büyük örnek yükü ile dönme (110.5 kg), Ay yörüngesinde en uzun süre kalma (6 gün 4 saat), Ay etrafında en fazla tur (75) atma gibi çok sayıda rekor kırdı.
Gene Cernan (soldaki) ve Harrison Schmitt, Aralık 1972’de Ay’a inecekleri modülün içinde.
Modülden ilk çıkan Cernan Ay’a ayak basan 11’nci ve ondan sonra modülden çıkan Schmitt ise Ay’a ayak basan son ve 12’nci insan oldu. Jeolog olan Harrison Schmitt, aynı zamanda Ay’a ayak basan ilk bilim insanı. Ay’a ayak basan diğer 11 insan da askeri pilotluk eğitimi almış astronotlardı. Schmitt, 1975 yılında NASA’dan emekli olduktan sonra politikaya atıldı ve 1976 yılında New Mexico senatörü seçildi. 6 yıllık senatörlükten sonra Wisconsin Üniversitesinde profesörlük ve NASA danışma kurulu üyeliği yaptı. Halen 85 yaşında olan Schmitt, New Mexico’da yaşamını sürdürüyor.
Üçüncü ve son Ay yürüyüşünden sonra modüle Schmitt’ten sonra bindiği için Ay’da bulunan son insan olan Eugene Cernan ise, geri dönmek için Ay modülüne binmeden önce Ay yüzeyine tek çocuğunun adının baş harflerini yazdı. Bir diğer ilginç ayrıntı ise, Ay’da bulunan son insan Cernan’ın da, tıpkı Ay’a ayak basan ilk insan olan Armstrong gibi, Purdue Üniversitesi mezunu olmasıydı. 1976’da NASA’dan emekli olduktan sonra özel sektörde çalışan Gene Cernan, 82 yaşında olduğu 2017 yılında Texas’ta yaşamını yitirdi.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz