AMERİKA BÜLTENİ (20 Temmuz 2011)
Aşırı sıcağa adım attığınız anda vücudunuz tehlikeyi algılayarak serinlemeye çalışmaya başlar. Kalp daha hızlı atmaya başlayarak, deriye daha fazla kan pompalar. Böylece kritik organlarımızı aşırı sıcaktan korumaya çalışır. Ancak eğer vücut sıcaklığınız artmaya devam ederse çok daha kritik fonksiyonlar devreye girer. Terleme gözle görülür hale gelir, derken ter bezlerinden adeta akmaya başlar. Buharlaşmayla vücudu serinletmeye çalışır. Ancak eğer aşırı nem de varsa, nem terinize buharlaşma imkanı vermez ve vücut sıcaklığınız çok daha hızla yükselir. Uzmanlar bunun da, önlenmezse, organ tahribatına ve hatta ölüme bile neden olabileceği uyarısında bulunuyor.
Aşırı sıcaklar, insanları yorgun ve bitkin yapmaktan fazlasına neden olur. Örneğin ABD’de aşırı sıcakların neden olduğu ölüm oranı, kasırgalardan, hortum fırtınalarından, deprem ve sellerden ölenlerin toplamından fazladır.
Özellikle 60 yaşından büyükler aşırı sıcaklara karşı daha korunaksızdır. Ancak, eğer idmanlı değilseniz, aşırı kiloluysanız ya da kalp, şeker, solunum sorunlarınız varsa 60 yaşından büyük olmasanız da risk altındasınız. Çünkü vücut aşırı sıcakla mücadele etmek için yoğun bir çaba içine girer ve sizin şartlarınız bu mücadelenin yükünü taşıyamayabilir. Kanada Medical Association Journal’de yayınlanan bir rapora göre, aşırı sıcaktan kaynaklanan ölümcül felç vakaları, aşırı kilolu ve kilolu yetişkinlerde, normal beden sahip yetişkinlerden 3,5 kat daha fazla meydana gelmekte.
Diyabetik hastalar da aşırı sıcakların neden olduğu hastalık ve tehlikelere en açık insanlar arasında. Çünkü sinirleri, damarlara genişleme sinyali gönderemeyebilir ve bu da deriye yeterli kan pompalanmasını engelleyebilir. Bazı araştırmalar, diyabetli insanların terleme yeteneklerinde de zaafiyet bulunduğunu gösteriyor.
Yine aşırı sıcaklarda vücudun sıcaklığı aşırı arttıkça azalan su oranı kalpteki stresi artırabilir. Su atmak için vücudun sıkı gayret göstermesi kardiyo sisteminin de aşırı çalışmasına neden olur. Vücut sıcaklığındaki her 1 derecelik artışa karşın kalp dakikada 30 kez daha fazla atmaya başlar. Yani hiç egzersiz yapmasanız bile aşırı sıcak halinde kardiyo sisteminize aşırı yük biner. Yaşınız yükseldikçe de bu stresi taşıması daha zor olur. Bu stres herkes için tehdit olabilir. Kalp krizlerine ya da felce neden olabilir. 2 yaşından küçük çocuklar da henüz vücut sistemleri tam gelişmediğinde özellikle tehdide açıktırlar.
SICAK ÇARPMASI NEDİR?
Sıcak çarpması, aşırı sıcaklardan kaynaklanan en hafif hastalıktır. Genellikle birkaç gün aşırı sıcaklara maruz kalıp da vücudun kaybettiği su ve tuzu ikame etmeyenler de görülür. En yaygın belirtileri, kramp, yorgunluk, baş dönmesi ve mide bulantısıdır. Tedavi edilmezse sıcak çarpması, felçlere neden olabilir. Vücut sıcaklığı 39,5’u geçtikten sonra hücrelerde tahribat olabilir ve bazı organlar durabilir. Örneğin bağırsaklar çok daha geçirgen olabilir ve zararlı bakterilerin kana karışmasına yol açabilir. Yine vücuttaki enzimler belli bir sıcaklıkta çalışır ve vücut sıcaklığı aşırı artarsa fonksiyonsuz hale gelebilirler. Uzmanlar, bunu tereyağının aşırı sıcakta erimesine benzetiyor.
NELERE DİKKAT ETMELİ?
Bunları yapın
Aşırı sıcaklarda çok fazla hareket etmeyin, yavaşlayın. Yorucu işlerinizi sabahları 4-7 arasında yapın.
Mümkün olduğunca kapalı mekanlarda kalın. Eğer klimanız yoksa, kapalı mekanın güneşe en uzak bölümünde oturun. Yakınlarınızda klimalı halka açık bina varsa, gün içinde birkaç kez gidin.
Açık renk ve geniş giysiler giyin. Böylece güneşin enerjisinin bir bölümünü yansıtabilirsiniz. Şapka takın.
Susuzluk hissetmiyorsanız bile bol bol su için. Su, aşırı sıcağa karşı en güvenli içecek.
Yemek öğünlerinizi küçültün ama sıklığını artırın.
Bunlardan kaçının
Alkollü ve kafeinli içeceklerden uzak durun. Çünkü vücutta su kaybına neden olurlar.
Yüksek proteinli yiyeceklerden uzak durun. Çünkü vücudun enerjisini ve hararetini artırır.
Park halindeki otomobillerin içinde, birkaç dakikalığına da olsa insan ve evcil hayvan bırakmayın.