Cemal Demir
Libya’daki gelişmelerle beraber, Amerikan medyasında Muammer Kaddafi’nin isminin yazılışıyla ilgili kaos da yeniden başladı. Neredeyse her Ameirkan dergi ve gazetesinin kendi ‘Kaddafi’ yazış şekli var.
ABC News’e göre Amerikan haber kaynakları, 1998 yılından beri Libya Lideri Muammer Kaddafi’nin adı ve soyadını tam 112 değişik şekilde yazmışlar.
CSM editörlerinden Eoin O’Carroli’nin aktardığına göre de Amerikan Dışişleri Bakanlığı ve Wall Street Journal, “Qadhafi“, AP, CNN ve MSNBC “Moammar Gadhafi,” New York Times “Muammar el-Qaddafi,” Los Angeles Times “Moammar Kadafi“, Reuters, Guardian ve BBC ise “Muammar Gaddafi” şeklinde yazıyor.
Cecil Adams’ın kaydettiğine göre ise, Amerikan dergilerinin her birinin de kendi ‘Kaddafi’si var! Buyrun: Kaddhafi (New York Review of Books), Qaddafi (New Republic), Gaddafi (Time), Kaddafi (Newsweek), Khadafy (Maclean’s), Qadhafi (U.S. News & World Report), Qadaffi (Business Week) ve Gadaffi (World Press Review)…
Daha da ilginci ise bu dergi ve gazetelerin zaman içinde kendi Kaddafi deyişlerini bile değiştirmesi. Örneğin Business Week, 1973 yılında ‘’Qadafi’’ diye yazarken, daha sonraki yıllarda Qadaffi’ye geçmiş. Yazım kurallarına takıntısıyla bilinen New Yorker dergisi bile ‘’Khadafy’’ ile başlayıp, ‘’Qaddafi’’ ile bitirebilmiş.
Aynı sorunu Google arama motoru da yaşıyor. Google’da en çok ‘’Gaddafi’’ aratılmış, ardından, ‘’Kadafi’’ , ‘’Kaddafi’’ ve ‘’Qaddafi’’ geliyor. Al Jazeera English ise, “Muamar AlQadafi.” diye yazıyor. Ancak Arap televizyonu El Cezire spikerleri konuşurken ‘’Al’’ takısını kullanmıyor. İronik şekilde New York Times televizyonu kullanıyor. Bizde medyanın Türkçe haberlerde ‘The New York Times’’, ‘’The Washington Post’’ gibi ‘’the’ ile yazması söylemesi de buna benziyor. ‘The’ İngilizce yazıp konuşuyorsanız kullanacağınız bir takı. Başka dilde yazıp konuşuyorsanız özel isimlerde kullanmanız gereksiz. ‘’The global’’ bir karışıklık işte.
Hiç şüphesiz Kaddafi’nin adının Arapça’da tek bir yazım şekli var. Ancak, Arapça isimler, Latin alfabesiyle birbirinden farklı şekillerde yazılabiliyor, bazı isimlerin İngilizce yüz ve hatta binlerce farklı yazılışı olabiliyor. Bunun en büyük mağduru ise Arap kökenli uçak yolcuları oluyor. 11 Eylül dünyasında Arap olmak gerçekten zor. Boşuna bir Amerikalı komedyen, ‘’Bin Ladin öldü kurtuldu. Onu gerçeketn cezalandırmak istiyorduysak, getirip sürekli Amerika içinde uçak yolculuğu yaptırmalıydık’’ demiyor.
Arapça isimlerin, Latince yazılışında otorite kabul edilecek bir kişi ya da kurum yok. Bu durumda biricik otorite de isim sahibin kendisi olmalı değil mi? İşte, Muammer Kaddafi de 1986 yılı Mayıs ayında kendisine mektup yazan Minnesotalı ortaokul öğrencilerine cevabi mektubunun altını, Latince “Moammar El-Gadhafi” şeklinde imzalamış. Peki Batı medyası isim sahibinin tartışmaya bu son noktayı koyan imzasını kale almış mı?
AP’nin ortaokul öğrencilerinin Kaddafi’den mektup almasıyla ilgili 1986 yılında servis ettiği haberin başlığı, “Second-Graders Get Letter From Khadafy” şeklindeymiş.
Komik bu Batı medyası, ne diyelim…!