AMERİKA BÜLTENİ (20 Aralık 2011)
ABD Anayasası yazıldığı zaman siyasi partiler bulunmadığı için, başkanlık seçiminden farklı olarak önseçimlere dair anayasal bir mevzuat mevcut değil. Bu sebeple başkanlık önseçimi sistemi, nerdeyse her eyalette farklı usullülere tabi olduğunda oldukça karmaşık bir tabloya sahip olageldi
1970’li yılların başından itibaren bu konuda özellikle iki büyük partinin yapmaya başladığı reformlar, sistemi her geçen yıl biraz daha belirli hale getirmektese de, kaos görüntüsü henüz giderilebilmiş değil.
Genel olarak önseçim nedir?
Her iki partinin de başkan adaylarını belirlemek için eyalet eyalet gerçekleştirdiği oylamalardır. Adaylar, başkan adayının resmen ilan edildiği parti büyük kongresinde (convention) her eyalette kazandıkları delege sayısı kadar sandalye kazanıyor. En fazla sandalyeye sahip olacağı anlaşılan aday, Kongre’ye aylar kala fiilen partinin adayı oluyor. Kongre daha çok bir birlik ve seçim kampanyası şovuna dönüşüyor.
2012 seçimi için Cumhuriyetçilerin Büyük Parti kongresi, Florida’nın Tampa şehrinde 27 Ağustos 2012’de toplanacak. Demokratlar ise 3 Eylül’de North Carolina’nın Charlotte şehrinde toplanacak.
2012 seçimi için ne yapılacak?
2012 seçimi için önseçim yarışı sadece Cumhuriyetçi Parti için gerçekleşecek. Demokrat Parti 50 eyalette de adayını Başkan Barack Obama olarak yeniden gösterdiği için Demokrat Partide önseçim yarışı olmayacak.
Primary nedir?
Primary, bir önseçim yöntemidir. Her iki siyasi partinin de son 30 yılda yaptığı reformlar, genel olarak eyaletlerde “primary” denen önseçim yönteminin yaygınlaşmasına sebep oldu. Günümüzde, Cumhuriyetçi Partinin de Demokrat Partinin de büyük kongre delegelerinin yüzde 80’i önceden kaydını yaptırmak şartıyla isteyen herkesin oy kullanabildiği “primary” yöntemiyle seçilmekte. Bu yöntemde, oy vermek isteyen eyalet sakinleri sadece tek bir partinin tek bir adayı için oy kullanabilmekte. Diğer partide oy kullanma hakkını kaybetmekte. ABD’de her iki parti için de geleneksel olarak ilk ‘Primary’ eyaleti New Hampshire.
‘’Open primary’’ ve ‘’closed primary’’ nedir?
Bazı eyaletlerde, “primary” usulü önseçimde, sadece o partiye üyeleri olanlar oy kullanabilmekte. Bu tür ‘primary’lere ‘closed primary’ denmekte. Ancak, sadece kendi partilerinin değil herkesin beğendiği adayı seçmek isteğiyle eyaletlerin çoğunda “open primary” denen bir sistem uygulanır. Burada, parti üyeliği şartı aranmadan 18 yaşından gün almış dileyen bütün vatandaşlar, önseçimde oy kullanabilmekte.
Caucus nedir?
“Caucus(‘kaakız’ şeklinde okunuyor)” yöntemiyle yapılan Iowa önseçimi, 1972 yılından beri ABD Başkan seçimi sürecinin ilk büyük aşamasını oluşturuyor. “Caucus” kelimesinin nerden geldiği konusunda görüş birliği yok. En fazla taraftarı olan görüşe göre Algonquin Kızılderililerinin, konsey anlamında kullandığı “cau-cau-as” kelimesinden geliyor. ABD siyasi literatüründe, partilerin, küçük yerel kongrelerine karşılık olarak kullanılıyor. Eyaletin her yerinde, okullarda, kiliselerde ya da kasaba odalarında ve hatta önceden belirlenmiş evlerde toplanacak gruplar, kimin destekleneceğini tartışıyor. Iowa’da 1784 değişik ‘caucus’ toplanarak adayı belirliyor.
Cumhuriyetçilerde bu işleyiş kısmen basit olarak gerçekleşecek. 4 Kasım gününe kadar kongrelere kaydolmuş Cumhuriyetçi seçmenler, bu kongrelerde seçtikleri aday adayının adını yazıp oy kullanmakta. Bu küçük kongrelerden eyalet kongresine katılan temsilciler zorunlu olmasalar da, genelde küçük kongrede kazanan adayın adına oy kullanarak eyaletteki önseçimi tamamlıyor.
Demokrat Parti’de ise daha karmaşık bir “caucus” süreci var. Bu yıl Demokrat Parti’de önseçim olmayacağı için şimdilik pas geçelim.
Bu oylamaların denetimini kim yapıyor?
Caucus yöntemiyle yapılan önseçimleri, partinin eyalet teşkilatı gerçekleştiriyor. Bütün sorumluluk onlarda. Ancak, ‘primary’ yöntemiyle yapılan önseçimleri, Eyalet yönetimi ve resmi kurumlar gerçekleştiriyor.
Önseçimlerde eyalet bazında baraj var mı?
Sadece Demokratlarda var. Demokrat Parti, 2000 yılında yaptığı bir değişklikle gerek “primary” sistemi gerekse de “caucus” için, bir adayın o eyaletten delege çıkarabilmesi için yüzde 15 oy alma barajı getirdi. Bu da, bir eyalette yüzde 15 barajını aşamayacağını anlayan adayların, o eyaletteki seçmenlerine “ikinci tercih” adaylarını önceden ilan etmelerine yol açıyor.
Hangi adayın kaç delege kazandığı nasıl anlaşılıyor?
Aslında burada Demokratlar Cumhuriyetçiler arasında çok önemli bir fark var. Cumhuriyetçi Parti’de eyaletlerin çoğunda ‘winner take all (kazanan hepsini alır)’ sistemi var. Eyalette en fazla oya ulaşan aday bütün delegeleri kazanmış sayılıyor. Demoratlarda ise tashihli oy sistemi var. Yüzde 15’i geçen her aday oy oranı ölçüsünde delege kazanıyor. Cumhuriyetçi sistem, yarışın Şubat ayı ya da Mart başında netleşmesine neden oluyor. Ancak genel olarak, aday tabanın çoğunun oyunu almış aday olmadığı için yöntem eleştiriliyor. Demokratlardaki daha zahmetli ama daha demokratik yöntem nedeniyle ise genelde seçim yarışı yaz başına kadar sürebiliyor.
Her eyalet, parti büyük kongresine kaç delege gönderebiliyor?
Partilerin büyük kongrelerine katılacak eyalet heyetinin üye sayısı, her parti tarafından hazırlanan bir formülle hesaplanır; burada eyaletin nüfusu, partinin ulusal adaylarına geçmişte verdikleri destek, ve bu anda kamu görevi yapan seçilmiş yetkililer ve parti liderlerinin sayısı dikkate alınır.
Iowa ve New Hampshire’ın Cumhuriyetçi Parti Büyük Kongresi’nde kaç delegesi olacak?
Iowa’yı 28 ve New Hampshire eyaletini 12 delege belirleyecek.
En fazla delege sayısına sahip eyaletler hangileri olacak?
California 172 delege ile ilk sırada. Texas (155), New York (95), Georgia (76), Pennsylvania (72) diğer kalabalık delegeli eyaletler olacak?
Peki delege sayılarının azlığına rağmen neden Iowa ve New Hampshire kader eyaletleri
Iowa ilk ‘caucus’ eyaleti ve New Hampshire ilk ‘primary’ eyaleti olduğu için. Bu iki eyaleti kazanan adaylar genel olarak büyük rüzgar ve yakalıyor geri kalan eyaletlerde de kazanıyor. Özellikle New Hampshire bu açıdan çok öenmli. Iowa ise genel olarak yarışın geri kalanı için bir fikir vermese de, iyi oy alan adayların kampanyalarının iddialarını diğer eyaletlere taşımasına zemin hazırlıyor.
John McCain 2008’de Iowa’da dördüncü olmasına rağmen, New Hampshire’de kazandı ve sonrasında kazandığı popülarite ile partinin adayı oldu.
Obama, Iowa’yı kazanınca adaylığı ciddiyete bindi ve Hillary’e karşı kazanabileceği fikri tabana yayıldı. McCain 2000’de ise New Hamshire’de George Bush’u yenmiş ancak sonrasında South Carolina’da yenilince art arda diğer eyaletleri de kaybedip adaylığı W. Bush’a kaptırmıştı. Başkan Harry Truman 1952’de New Hampshire önseçimini kaybedince yarıştan çekilmiş ve yeniden aday olmaktan istifa etmişti. Aynı şekilde Başkan Lyndon Johnson da, 1968’de New Hampshire’de istediği oya ulaşamayınca adaylıktan çekilmişti.
Diğer kritik eyaletler hangileri?
Nevada ve South Carolina eyaletleri. Genel olarak partiler ön seçim sürecini ülkenin dört köşesine yaymak istedikleri için bu iki eyalete de ‘Süper Salı’ denen ve çok sayıda önseçimin aynı gün yapıldığı tarihten önce yapmasına izin veriyor. Ancak bu yıl Florida eyaleti, önseçimini 30 Ocak’a alarak bu kuralı çiğnedi. Bunun üzerine Cumhuriyetçi Parti Genel Merkezi de, Florida’nın Tampa Kongresine katılacak delege sayısını 100’den 50’ye düşürdü.
Eyalet eyalet önseçim tarihi
|
Tarih |
Eyalet /Bölge |
Tip |
Delege |
| January 3, 2012 | Iowa | caucus | 28 |
| January 10, 2012 | New Hampshire | primary | 12 |
| January 21, 2012 | South Carolina | primary | 25 |
| January 31, 2012 | Florida | primary | 50 |
| February 4, 2012 | Nevada | caucus | 28 |
| February 4– 2012 | Maine | caucus | 24 |
| February 7, 2012 | Colorado | caucus | 36 |
| Minnesota | caucus | 40 | |
| February 28, 2012 | Arizona | primary | 29 |
| Michigan | primary | 30 | |
| March 3, 2012 | Washington | caucus | 43 |
| March 6, 2012 | Alaska | caucus | 27 |
| Georgia | primary | 76 | |
| Idaho | caucus | 32 | |
| Massachusetts | primary | 41 | |
| North Dakota | caucus | 28 | |
| Ohio | primary | 66 | |
| Oklahoma | primary | 43 | |
| Tennessee | primary | 58 | |
| Vermont | primary | 17 | |
| Virginia | primary | 50 | |
| March 6–10, 2012 | Wyoming | caucus | 29 |
| March 10, 2012 | Kansas | caucus | 40 |
| U.S. Virgin Islands | caucus | 9 | |
| March 13, 2012 | Alabama | primary | 50 |
| American Samoa | caucus | 9 | |
| Hawaii | caucus | 20 | |
| Mississippi | primary | 40 | |
| March 17, 2012 | Missouri | caucus | 52 |
| March 18, 2012 | Puerto Rico | caucus | 23 |
| March 20, 2012 | Illinois | primary | 69 |
| March 24, 2012 | Louisiana | primary | 46 |
| April 3, 2012 | Maryland | primary | 37 |
| Texas | primary | 155 | |
| Washington, D.C. | primary | 19 | |
| Wisconsin | primary | 42 | |
| April 24, 2012 | Connecticut | primary | 28 |
| Delaware | primary | 17 | |
| New York | primary | 95 | |
| Pennsylvania | primary | 72 | |
| Rhode Island | primary | 19 | |
| May 8, 2012 | Indiana | primary | 46 |
| North Carolina | primary | 55 | |
| West Virginia | primary | 31 | |
| May 15, 2012 | Nebraska | primary | 35 |
| Oregon | primary | 29 | |
| May 22, 2012 | Arkansas | primary | 36 |
| Kentucky | primary | 45 | |
| June 5, 2012 | California | primary | 172 |
| Montana | primary | 26 | |
| New Jersey | primary | 50 | |
| New Mexico | primary | 23 | |
| South Dakota | primary | 28 | |
| June 26, 2012 | Utah | primary | 40 |