AMERİKA BÜLTENİ (30 Ekim 2014)
Follow @amerikabulteni
Zambia’nın başkenti Lusaka’da cenaze var, Burkina Faso’nun başkenti Ouagadougou’da protesto gösterileri. Uzak iki ülkedeki bu iki olay ilk bakışta birbiriyle ilgisiz görünüyor ama Global Post‘tan Tristan McConnell‘ın analizine göre, Afrika politikasının tam merkezindeki bir sorunu içeren ortak bir noktaları var; Yaşlanmalarına rağmen iktidarı bırakmaya kesinlikle yanaşmayan liderler.
77 yaşındaki Zambia devlet başkanı Michael Sata, Salı günü Londra’daki bir hastanede öldü. Sata’nın sağlığının kötü olduğunu ısrarla gizleyen Zambia hükümeti bir süredir, devlet başkanının, Londra’ya sadece “check-up” için gittiğini ileri sürüyordu. Ölüm şekli, Sata’yı da halkının sağlık güvenliği her türlü yoksunluğa mahkumken, kendi sağlığı söz konusu olduğunda hemen yurt dışına tedaviye giden Afrikalı liderlerin uzun listesine ekledi. Öte yandan, görevdeki devlet başkanlarının ölmesi de Afrika’da olağandışı bir olay değil.
Etiyopya lideri Meles Zenawi 2012’de Brüksel’de öldü. Gana devlet başkanı John Atta Mills, Malawi devlet başkanı Bingu wa Mutharikia, Guinea-Bissau devlet başkanı Malam Bacai Sanha, 2012’de, görevi devam ederken ölen devlet başkanları arasında.
Zambia devlet başkanı Sata’nın selefi Levy Mwanawasa da 2008’de görevi devam ederken Paris’te ölecekti. Aynı yıl Gine lideri Lansana Conté de öldü. 2009’da ölen Gabon lideri Omar Bongo Ondimba, 2010’da ölen Nijerya devlet başkanı Umara Musa Yar’Adua da, iktidarda ölen Afrika liderleri listesinde yer aldı.
Afrikalı liderlerle toplumları arasındaki kuşak farkı da dikkat çekici. Afrikalı liderlerin yaş ortalaması 60’ın üzerindeyken, Afrika’daki ortalama yaş 16-17 civarında. Yani dünyanın en genç nüfusa sahip kıtasını, dünyanın en yaşlı liderleri yönetiyor. Peki neden?
Görev süresi dolan Anayasa’yı değiştirip yeniden aday oluyor
Bir Afrikalı liderin, normal süresini tamamlayıp gönüllü olarak kenara çekilmesi oldukça nadir. Burkina Faso sokaklarını bu hafta dolduran on binlerce protestocu da kara kıtanın bu acı gerçeğine isyan ediyordu ama biber gazı ve polis şiddetiyle bastırılmaya çalışıldılar. Burkina Fasolular, parlamentonun, ülkenin devlet başkanı Blaise Compaoré’a 5 yıl daha devlet başkanlığı yapma imkanı verecek yasayı görüşmesini protesto ediyordu. Compaoré, 1987 yılından beri 27 yıldır ülkeyi yönetiyor. Burkina parlamentosu, vazgeçilmez lidere bu izni vermeye hazırlanırken Uganda devlet başkanı Yoweri Museveni, sınırsız devlet başkanlığı keyfini, Uganda parlamentosunun 2006 yılındaki düzenlemesinden beri yaşıyor. Museveni’nin 2016 yılındaki seçimde de yeniden aday olması bekleniyor. Museveni hakkındaki en büyük ironi ise, 1986 yılında, ‘’Afrika’nın sorunu insanlar değil, bir türlü görevi bırakmayı bilmeyen liderleri’’ açıklaması yapan kişi olması.
Parlamentosunda yasal değişiklikle görevine devam politikasını uygulaması beklenen sonraki lider ise Ruanda devlet başkanı Paul Kagame. Kagame’nin de, görev süresinin biteceği 2017 yılından önce, Afrika’da bu tür durumlarda hep sahnelenen, ‘görevine devam etmeyi düşünmediğini’ açıklayıp, destekçilerini sokağa döktükten sonra, ‘halkım emrediyorsa görevden kaçmam’ tiyatrosunu uygulaması bekleniyor.
80’lerinde bile koltuğu bırakmıyorlar
Fiziksel yetkinlik bile Afrikalı liderlerin iktidarı bırakmasını sağlamıyor. Sudan’ı 1989 yılından beri yöneten 70 yaşındaki Ömer el Beşir’in 2015 seçiminde yeniden aday olması kesin. Zimbabwe’yi 1980 yılından beri 34 yıldır yöneten 90 yaşındaki Robert Mugabe, geçen yıl, ‘’sandıkta kazanmayı’’ yine başarmıştı. 81 yaşındaki Paul Biya, Kamerun’u 1982 yılından beri yönetiyor. Her ikisi de 72 yaşında olan Angola devlet başkanı José Eduardo dos Santos ile Ekvatoral Gine lideri Teodoro Obiang, 1979 yılından beri ülkelerini ‘yönetiyorlar’. Hiçbiri, iktidardan emekli olma yönünde bir niyete sahip değil.
Tristan McConnell’a göre bu da Afrika’yı, politik liderlerinin sadece ya ölerek ya da bir darbe ile ülkeden kaçarak iktidardan ayrıldığı bir kıta haline getiriyor.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter’dan takip edebilirsiniz