AMERİKA BÜLTENİ (1 Şubat 2016)
Follow @amerikabulteni
Onlarca başkan aday adyının 10 ayı aşkın süredir devam eden kampanyaları sonunda, zorlu önseçim maratonunda artık söz seçmenin. Iowa’da bu akşam başlayan süreçte önümüzdeki haftalar aylar boyunca 50 eyalette seçmenler sandık başına giderek veya caucus’lara katılarak, hangi ismi partinin başkan adyı olarak görmek istediğini belirleyecek. Iowa caucus’ında sonuçlar açıklandığında her iki partinin de adaylık yarışı biraz daha netleşebilir (Belki de mevcut tablo aynen gelecek haftaki New Hampshire önseçimine taşınacak). İşte önseçim maratonun bundan sonrası için bugün Iowa’daki seçimde dikkat etmeniz gereken 5 sonuç:
Caucus’a katılım oranı yüksek mi?
Caucus usulü önseçim, ‘primary’ usulü seçimden daha zorlu. İkincisinde seçmen gün içinde istediği bir vakitte sandığa gidiyor, oyunu atıyor ve evine dönüyor. Oldukça kolay. İlkinde ise, mahallenizin oy ‘merkezinde’ belirlenmiş saatte toplanıp, bazen saatler süren ‘tiyatral’ seçimin parçası olmak zorundasınız. Birçok analiste göre bugün katılımın yüksekliği Demokrat partide Bernie Sanders ve Cumhuriyetçi Partide Donald Trump’ın işine yarayacak. Düşük katılım Demokratlarda Hillary Clinton’a ve Cumhuriyetçi Partide Ted Cruz’a yarayacak. Trump ve Sanders, bu nedenle Iowa caucus’ına bugüne kadar hiç ilgi duymamış eyalet sakinlerini de ‘caucus’a çekerek bu önseçimin evrenini genişletmeye çalışıyor. Trump, yüksek eğitim düzeyi düşük, beyaz, işçi Iowalılar arasında oldukça popüler. Bernie Sanders ise genç Iowalıların gözdesi. Her iki aday da, anketlerde ‘Iowa caucus’ın ilk kez katılacağını söyeleyen seçmenler’ arasında, rakiplerine göre açık farkla önde. İşte bu akşam bu anket sonuçlarının gerçeğe ne kadar yansıyacağı bundan sonraki önseçimler için oldukça önemli bir gösterge olacak.
Cumhuriyetçi Partinin, Iowa caucus’ına daha önceki katılım rekoru 2012 seçiminde kırılan 122 bin oydu. Eğer Trump yeterince kişiyi ikna edebilmişse bu rekor bu akşam 150 bine kadar çıkabilir. Demokrat Partide ise rekor, Barack Obama’nın müthiş bir ürzgar yarattığı 2008 önseçiminde kırılan 240 bin oya ait. Bu akşam bu rekorun kırılması beklenmiyor ama Bernie Sanders’ın Hillary Clinton’a karşı güçlü bir aday olduğunu ispatlaması için bu akşam en azından 2004’ün katılım oranı olan 124 bin sayısına ulaşılmasına ihtiyacı var.
Ted Cruz, Iowa’da kazandı mı?
Iowa’nın ağzına kadar Evanjelik beyaz seçmen dolu olması, bu tür Cumhuriyetçilerin gözdesi olan Ted Cruz için eyaleti biçilmiş kaftan yapıyor. Bu yüzden bu gece mutlaka kazanması gerekiyor. En iddialı olması gereken eyalette ikinci olursa, bundan sonraki eyaletlerde kazanması çok daha zorlu hale gelecektir. Ted Cruz da işte bu yüzden ‘eğer Trump Iowa’yı kazanırsa artık onu kimse durduramaz’ uyarısı yapıyor. Çünkü, Trump, adaylık için bu gece Iowa’da kazanması şart olmadığı halde kazanırsa, çok daha müthiş bir rüzgar yakalayacak. Trump, halen gelecek Salı günü önseçim yapılacak ilk ‘primary’ eyaleti New Hampshire’da ve sonraki ilk eyaletler Nevada ve South Carolina’da açık farkla önde.
Üçüncü kim oldu?
Bu soru elbette Cumhuriyetçi Partideki yarışla alakalı. Özellikle de Marco Rubio için. Florida’nın genç ve popüler senatörü, 3-2-1 stratejisi belirledi. Iowa’da üçüncü, New Hampshire’da ikinci ve sonraki ilk eyaletlerden Nevada veya South Carolina’dan birinde birinci olmak. Bu yüzden de Iowa’da kesinlikle üçüncü olmak zorunda. Cumhuriyetçi Parti ‘establishment’i, henüz açıkça ifade etmese de, felaket senaryosu olarak gördüğü Cruz veya Trump’ın adaylığına karşı Rubio’nun adaylığı etrafında birleşme isteği sinyali veriyor. Güçlü bir üçüncülük, partinin merkezi isimlerini Rubio’ya kolaylıkla yönlendirir. Eğer, Rubio, Cruz’ı da geçip ikinci olabilirse, o zaman Cumhuriyetçi Partinin ana akımının New Hapmshire’da Trump’a karşı Rubio etrafında kenetlenmesi hiç sürpriz olmayacak.
Bernie Sanders, Hillary Clinton’a şok yaşattı mı?
Demokrat Partide yanıt bulacak en büyük soru ise bu. Hillary Clinton, 8 yıl önce Obama ile yarıştığı Iowa’da üçüncü gelerek büyük bir şok yaşamıştı. Bu yıl Iowa’ya 8 yıl öncekinden daha fazla yüklenmesinin nedeni yeni bir şok yaşamamak. Ancak bir coşku yarattığını söylemek zor. Wall Street ile köprüleri atma, üniversiteleri ve sağlık sigortasını ücretsiz yapma vaadiyle Bernie Sanders coşkuyu yaratan aday. Ancak Sanders, Iowa’daki kampanyasını oldukça geç başlattı. Ve tıpkı Cruz gibi Iowa’yı mutlaka kazanması gerekiyor. Eğer Iowa’da Clinton’ı geçerse rakibine büyük şok yaşatmakla kalmayacak New Hampshire’a bugünkünden bile büyük bir rüzgar ile gidecek. Vermont senatörü olması nedeniyle Sanders, komşu eyalet New Hampshire’da zaten güçlü konumda. Iowa ve New Hampshire’ın ikisini de kazanmak, Sanders’a, tabanın çoğunluğu Clinton yanlısı siyah seçmenlerden oluşan güney eyaletlerindeki mevcut dinamiği değiştirebilme potansiyeli yaratacak. Evet, Obama’nın Clinton’ları bozguna uğratan stratejisi buydu.
Iowa’nın taşra kesimleri kime oy verdi?
Bu sorunun yanıtı da Demokrat Parti açısından önemli. Cumhuriyetçilerin ‘caucus’ının aksine Demokratlar, eyalette delege oyu toplamını açıklıyor, seçmenden alınan doğrudan oy oranını değil. Delege oyu da eyalet genelindeki oy oranları değil, her ‘precinct’teki oy oranına göre belirleniyor. Sanders’ı en çok zorlayan nokta bu. Çünkü Sanders, eyaletin üniversiteli gençlerin yoğun olduğu kentlerinde güçlü. Sanders, taşra bölgelerine özel önem verdi ama bunun ne derece sonuç doğuracağı bu akşam belli olacak. Clinton’ın kampanya ekibi ise, eyaletin 99 ‘county’sindeki 1683 ‘presinct’te de organize olan Obama kampanyasının eski isimleriyle dolu. Sanders’ın Iowa’nın taşrasından da delege bulup bulamaması, Demokrat Partideki önseçimin bundan sonraki gidişatı açısından oldukça önemli bir sinyal olabilir.
Follow @amerikabulteni
İLGİLİ HABER