AMERİKA BÜLTENİ (22 Kasım 2014)
ABD Başkanı Barack Obama, yıllardır kapsamlı göçmenlik reformu yasasını geçirmeyen ABD Kongresi’ni beklemekten vazgeçti ve ülkedeki göçmenlik kurumları için milyonlarca kaçak göçmeni kısmen rahatlatacak bir Başkanlık kararnamesi(Executive order) yayınladı. Yaklaşık 5 milyon kaçak göçmen, çalışma izni ve sosyal güvenlik numarası alabilecek. Karar göçmenler arasında sevinç yaratırken Amerikan politikasındaki kutuplaşmayı ise daha da derinleştirdi. Ocak ayında göreve başlayacak 114’ncü Kongre’nin her iki kanadını da ele geçiren Cumhuriyetçiler, Obama’nın anayasal yetki sınırını aştığı gerekçesiyle çok sert tepki gösteriyor. Obama ise onlara tek yanıt veriyor: ”Yasa çıkarın.” Aslında bir çok siyasi gözlemci bu hamleyi 2016 başkanlık seçimine yönelik olarak görüyor. Ve bu hamleye karşı atılacak adımlar da 2016 seçimini doğrudan etkileyecek. Çünkü ABD’de göçmenlik konusu Güney Amerika kökenlilerin ana gündem maddesi. Son Kongre seçimlerinde Hispanik seçmen sayısı 25 milyonu geçerek rekor düzeye ulaştı. Bu sayı 2016 başkanlık seçiminde daha da artacak. Bu da ülkede halen bulunan milyonlarca kaçak göçmenre vatandaşlık yolu açılmasına karşı çıkan Cumhuriyetçileri kara kara düşündürüyor. Obama’nın yayınladığı başkanlık kararnamesinin 5 milyona yakın kaçak göçmenin yaşamını oldukça kolaylaştıracağı öngörülüyor. İşte o başkanlık kararnamesi ilgili merak edebileceğiniz şeylerin yanıtları:
“Executive order” nedir?
ABD Başkanlarına tanınmış bir tür kanun gücünde kararname yetkisidir. Anayasa’ya uygun olması şarttır. Kongre, Başkanın çıkardığı bir ‘executive order’ı ancak bir yasa çıkararak değiştirebilir. Ama Başkan’ın da bu yasayı veto etme hakkı var. Veto edilmiş bir yasa ise, Kongre’nin her iki kanadı da üçte iki çoğunlukla yeniden kabul ederse bu veto engelini aşabilir. ABD başkanları ‘executive yetkileri’ni çok sık kullanmıyor. Çünkü, politikada oldukça gerilimi yükselten bir uygulamadır.
Kimler yararlanacak?
ABD’de yasal statüsü bulunmayan yaklaşık 4.9 milyon göçmen yararlanacak. Bunların yaklaşık 4.1 milyonunu Amerikan vatandaşı çocukları olan aileler oluşturuyor. Bu ailelerin genelgeden yararlanarak çalışma ve oturum izni alabilmeleri için ülkede en az 5 yıldır bulunmaları gerek. Ayrıca her hangi bir kriminal suç kayıtlarının bulunmaması da şart.
Kararname ayrıca, ABD’ye çocukken kendi iradesi dışında getirilip de halen 15-31 yaş arasında olan kaçak göçmenlere, okul okumaları şartıyla yasal statü veren ve kamuoyunda ‘DREAMER’ olarak bilinen DACA(Deferred Action for Childhood Arrivals) programındaki 31 yaş üst limitini de kaldırıyor. Yani çocukken ülkeye gelmiş olanlar bugün kaç yaşında olursa olsunlar bu programdan yararlanarak yasal statüye kavuşacak. Tek şart, bu kişilerin ABD’ye 16 yaşından önce ve 1 Ocak 2010 tarihinden önce gelmiş olmaları. ABD’de bu durumdan yararlanacak kaçak göçmen sayısının en az 300 bin olduğu tahmin ediliyor.
Kimler yararlanamayacak?
Ulusal güvenliğe tehdit oluşturanlar, cürüm suçlarından birini işleyenler, üç defadan fazla kabahat suçu işleyenler, ciddi bir suçtan mahkum olanlar bu genelgenin imkanlarından kesinlikle yararlanamayacak. ABD’de toplam 11.5 milyon kaçak göçmen olduğu tahmin ediliyor. Yukarıdaki kategorilere girmeyen kaçak göçmenlerin mevcut durumlarında bir değişiklik olmayacak. Ancak göçmen hakları savunucuları, DACA’nın kapsamını genişleterek daha fazla kaçak göçmeni yasal statüye kavuşturmak için ABD Adalet Bakanlığı yetkilileri ile görüşmelerinin sürdüğünü söylüyor.
Ancak kararname ile kaçak göçmenlerin sınırdışı edilmesi askıya alınıyor.
Göçmenlik sisteminde başka hangi alanlara el atılıyor?
Ekonomiyi güçlendirmek için yatırımcı vizesi kolaylaştırılıyor. ABD’de istihdam ve gelir yaratacak biriş kurmaları halinde onlara sunulacak vize opsiyonları genişletiliyor. Nitelikli göçmen iş gücünü ülkede tutabilmek için de H1-B vizesi ile çalışanlara, iş değiştirme imkanı da getiriliyor.
Ayrıca ABD’de fen bilimleri, matematik, teknoloji ve mühendislik alanlarında eğitim almak isteyenlere vize işlemlerinde kolaylıklar sunuluyor.
Sınır güvenliği konusunda yeni bazı uygulamalar getiriyor.
Ne zaman başvuru mümkün olacak?
Yetkililer programın 6 ay içinde başlayacağını belirtiyor. Ancak DACA’daki yaş limitinin kalkmasından yararlanabilecek durumda olanlar 90 gün içinde başvurabilecek.
Vatandaşlık yolu açılmış oluyor mu?
Hayır. Başkanlık kararnamesi ile vatandaşlık yolu açmak hukuken mümkün değil. Bunun için Kongre’nin yasa yapması gerekiyor. Kararnameden yararlanarak yasal statü kazanacak yaklaşık 5 milyon göçmen üç yıllığına bu statüyü kazanacak ve bu sürenin bitiminde 3 yıl daha uzatma imkanına sahip olacak. Kalıcı bir çözüm için Kongre’nin yasa yapması gerekiyor.
Statüye kavuşacak göçmenler ABD dışına gidip gelebilecek mi?
Bu konuda, seyahat yeterliliği konusunda ayrı bir çalışma yapılıyor ve tanımlar yeniden düzenleniyor. Yeni tanımlara durumu uygun olacaklar ABD dışına gidip gelebilecek.
Obamacare sağlık sigortasından yararlanabilecekler mi?
Hayır.