NASA, neden Mars’taki robotunu suya göndermedi?
AMERİKA BÜLTENİ (30 Eylül 2015)
Follow @amerikabulteni
Mars oldukça kurak bir gezegen. Dolayısıyla NASA’nın Mars yörüngesindeki uydularından birinin sıvı halde su bulması oldukça çarpıcı bir haber. Ancak bu keşifle ilgili kamuoyuna çok da yansımayan bir çarpıcı bilgi daha var; NASA’nın 6 Ağustos 2012’de Kızıl Gezegen’in yüzeyine indirdiği Mars robotu Curiosity(Merak), su bulunan noktanın sadece 50 kilometre uzağında geziniyor. Peki böyleyken NASA neden sıvı halde su olduğunu düşündüğü bölgeye Merak’ı gönderip yakın fotoğraflar elde etmek yerine uydu fotoğraflarıyla yetindi?
Merak’ı internetten veya sosyal medya hesaplarından izleyenler için bu sorunun ilk yanıtı tahmin edilebilir aslında. Curiosity’nin(Merak) günde gidebildiği en uzun mesafe 150 metre. Yani, yoluna bir engel çıkmadan ve trafiğe de takılmadan hergün tam gaz yolculuk yapsa, suyun bulunduğu bölgeye ulaşması 1 yıl alacak. NASA ise bu son derece pahalı robotu 1 yıllık yolculuğa göndermek yerine çok daha önemli yüzey analizleri ve bilimsel keşif ve deneyler için kullanmak istiyor.
Peki ya ikinci, yani asıl yanıt?
İşte o çok daha şaşırtıcı bir sebep. Merak, tüm temizlemelere rağmen hala dünyadan bakteri veya mikropları taşıyor olabilir. NASA’nın en son istediği şey de Mars’a bir şekilde ulaşmayı başarmışsa bile dünyalı bakteri ve mikropların orada muhtemel bir yaşam ortamı bulması.
NASA’nın, bu endişeyle, yani sırf uzay araçlarının her türlü bakteri ve mikroptan arınmasından sorumlu dev bir departmanı bile var. NASA’nın göndereceği uzay aracının misyonuna göre farklı temizlik kategorileri var.
NASA, 1970’li yıllarda Viking Uzay Aracını Mars’a gönderdiğinde ‘IVc’ temizlik kategorisi uygulandı. Bu kategori, uzay aracında tek bir mikroskobik yolcu olmadığından emin olma amaçlı en üst düzey bir temizlik işlemi gerektiriyordu. Viking, yüzeyinde veya içinde hiçbir mikrobiyolojik yaşam kalmaması için adeta fırınlandı. Bu da elektronik aksamının aşırı sıcağa dayanaklı olarak imal edilmesi anlamına geliyordu. Bu ise, oldukça büyük bir ekstra maliyet demekti. Ancak NASA bu maliyeti göze aldı. Çünkü, Viking aynı zamanda, Kızıl Gezegende ‘yaşam’ belirtisi de arıyordu. Ve bir canlı iz bulursa, bunun dünyalı bir bakteri değil, Mars mikrobu olduğundan emin olmak istiyordu. (Bu arada Viking, Mars’ta yaşam belirtisi bulamadı.)
NASA’nın 1990’lı yıllardan itibaren Mars’a gönderdiği Mars robotlarının (Spirit, Opportunity, Curiosity) ana misyonu yaşam belirtisi taramak değil. Bu nedenle de NASA, bu robotların sadece ‘IVb’ kategorisi bir temizliğe tabi tutulmalarına karar verdi. Bu nedenle bu araçlara kaçak binen bazı bakteriyal sporlara müdahale edilmedi. NASA, bu robotlar, Mars’ta su bulunduğu tespit edilen noktalardan uzak kaldığı sürece de, bu kaçak yolcuları sorun etmiyor.
Bu arada dikkatli okurlar Vb ve Vc gibi temizlik kategorileri varsa Va kategorisi de vardır diye düşünmüştür. Evet NASA’nın temizlik departmanının temizlik kategorilerinin ilki bu. Kategori Va veya sadece Kategori V temizliğin amacı, uzaydan dönen uzay araçlarını ve her türlü eşya ve personeli temizleme misyonu. Yani NASA, sadece diğer gezegenlere mikrop bulaştırmamamız için değil, uzaydan dünyaya bir şey bulaşmaması için de dikkat ediyor.
Follow @amerikabulteni
İLGİLİ YAZILAR