Skip to content
Menu

Amerikan futbolu nasıl oynanır? Kuralları nelerdir?

Cemal TUNÇDEMİR

Gallup’un her yıl yaptığı anketlere göre beyzbolu geçtiği 1972 yılından beri ABD’nin en popüler sporu olan Amerikan futbolunda heyecan bu akşam oynanacak Green Bay Packers-New Orleans Saints
 maçıyla başlayacak ve Şubat ayı başında oynanacak Super Bowl finaline kadar sürecek. Peki nedir Amerikan futbolu? Nasıl oynanır ve kuralları nelerdir?

Amerikan Futbolu, İngiliz sporu Rugby’den doğmuştur. Önceleri ‘Amerikan Rugby’ olarak oynanan futbol, 1880’li yıllarda Walter Camp adlı oyuncunun önerdiği yeni kurallara uyarlanarak bugünkü futbola çok yaklaştı. Bu önerilerinden dolayı Walter Camp, Amerikan futbolunun babası olarak kabul ediliyor.

Amerikan futbolu Rugby’den farklı olduğu yönlerin başında oyuncuların maç sırasında giydiği kask, yüz koruma maskesi, bel kemeri, dişlik, omuz yastığı gibi ekipmanlar gelir.

100 yard’lık saha 10’ar yardlık dilimler ebölünmüş halde. Rakamlar atak takımına ‘touchdown’ çizgisine kaç yardı kaldığını gösteriyor.

Oyun sırasında her iki takımda 11 oyuncudan oluşur. Oyun sahası, 120 yard(yaklaşık 110 metre) uzunluğunda ve 53 yard(yaklaşık 49 metre) genişliğindedir. Sahada 50’den 10’a doğru numaralanmış, enine çizgiler bulunmaktadır ve bu çizgiler, atak takımının puan çizgisine olan uzaklığını ‘yard’ olarak gösterirler.

Sahanın her iki ucunda 10’ar yardlık gol(touchdown) bölgeleri mevcuttur. Bu bölgelere ‘end zone’ denir. Her iki gol çizgisi üzerinde, ‘goal posts’ olarak adlandırılan görüntü olarak ‘y’ biçimine yakın kaleler bulunur.

Bu sporun ‘football’ diye anılmasına neden olan kullanılan toptur. Çünkü topun uzunluğu ortalama bir foot(yaklaşık 30 cm) kadardır. Sahada 7 tane hakem görev yapar.

Sahada duran futbolcular, pozisyonlarına göre farklı isimlerle anılıyor. Savunma ve atak takımlarının başlama duruş pozisyonları

 

Amerikan futbolunda oyuncular

Amerikan futbolu oyununda oyuncular şu isimlerle adlandırılır;

Atak Takımı(offensive team); Quarterback, fullback, tailback, line(center, tackle, guard), receiver ve tightend

Savunma Takımı(deffensive team): Line back, line (tackle, right end, left end), corner back, free safety ve strong safety

 

Amerikan futbolunun genel kuralları

Kazanan takım oyun sonunda en fazla sayı yapan takımdır. Oyun süresi 15’er dakikalık 4 çeyrek devre sonunda toplam 60 dakikadır. Normal Türk futbolundan farklı olarak topun oyunda olmadığı anlarda zaman durduğu için maçlar ortalama 2.5 saat sürer.

Her takımın sırasına göre sahaya süreceği bir atak, bir savunma bir de başlangıç takımı vardır. Takımlardan biri atak(offense) dakımı diğeri savunma(defense) oynar. Başlama vuruşuna ‘kickoff’ denir ve bunu başlangıç takımı oynar.

Takımlardan biri topa vurur ve karşı sahaya atar. Topu karşılayan takımın bir oyuncusu topu tutar ve takımın özel taktiğine uyarak ilerlemeye başlar. Rakip takım da onları mümkün olduğunca kendi gol bölgesinden uzakta durdurmaya çalışır. Topla ilerleyen oyuncu düşürüldüğünde veya topu ilk aldığında yerinde sabit kaldığında oyun durur ve karşılayan takımın atak takımının oyuna nereden başlayacağı belirlenmiş olur. ‘Kickoff’ vuruşundan sonra başlangıç takmları sahadan çıkar ve kickoff’ta topu karşılayan takımın atak takımı (offensive team), topa vuran takımın da savunma takımı (defensive team) sahaya girer.

Atak takımı, topla beraber ilerlemeye çalışırken savunma takımı da bu ilerleyişe engel olmaya çalışır. Her 10 yard’ı geçmek için atak takımın 4 hakkı vardır. Bu 4 hakkında da 10 yard ilerlemeyi başaramazsa, top rakip takıma geçer. Geçmeyi başarırsa bu defa 4 hak daha kazanır. Topu ve dolayısıyla takım ilerletmenin iki yolu vardır. Bu uzun pas ya da koşu ile yapılabilir. Bir oyuncu topa sahip olduğu halde rakip defans tarafından düşürülene dek koşarak ilerleyebilir. Atak oyuncuları topla koşan arkadaşlarına rakip defans oyuncularını engelleyerek yol açmak suretiyle yardımcı olabilirler. Ya da oyun kurucu(Quarterback) pas tutacak arkadaşları uygun bir açıklık elde edene kadar, önünde kendisine koruma yapan takım arkadaşlarının(guard) arkasında kalır ve en uygun zamanda pas atarak top tutucuyu topla buluşturmaya çalışır.

Takımların en önemli oyuncusu ‘quarterback’ denen oyun kurucu. Paslarının başasırı ya da başarısızlığıyla takımın kaderini etkiler.

Savunma takımı için rakibi durdurmak da atılan pası kesmek ya da tutmak (interception) şeklinde yapılabileceği gibi topla koşan oyuncuyu düşürmek ya da saha dışına itmek şeklinde de yapılır. Taşıyıcısı düşmeden yere düşen top veya atılan pas bir sırasında henüz yere değmemiş olan top aktiftir. Yani bir rakip takım oyuncusu da bu topu yakalayabilirse hücum oyuncusu gibi ilerleme hakkına sahiptir.

Topun kontrolü her zaman atak takımındadır. Oyun her zaman aynı şekilde başlar; Atak takımın orta oyuncusu(center) bacaklarının arasından topu oyun kurucuya(Quarterback) verir. Buna ‘snap’ denir ve o anda oyun başlar. Her snap’tan önce ‘huddle’ adı verilen ve atak takımının kaptanının sonraki atak için taktik belirlemek üzere arkadaşlarına talimat verdiği yaklaşık 40 saniyelik kısa bir toplantı yapılır. “Huddle” bittiğinde atak takımının her oyuncusu ne zaman nereye gideceğini ve diğer arkadaşlarının da ne yapacağını bilir. Topu snap’la alan “quarter back” topu, ‘running back’ denen koşu oyuncularına elden verebilir. Koşu oyuncuları da 10 yard’ı geçmeye çalışır. Ya da “quarter back” topu uzaktaki ‘wide receiver’ denen ve çok hızlı koşabilen arkadaşlarına uzun pas olarak atıp onların ilerlemesini sağlayabilir.

Amerikan futbolunda gol nasıl yapılır?

Touchdown: Amerikan futbolunun gerçek golüdür. Rakip takımın son çizgisi topla beraber geçildiğinde ‘touchdown’ yapılmış olur ve değeri 6 puandır. Touchdown yapan takım ekstra puan kazanma şansı için 2 tercih hakkı da kazanır. Topla rakip takımın bitiş çizgisine tekrar girilirse 2 puan kazanılır. Ya da topa ayakla vurarak rakip takımın kalesine atılırsa 1 puan kazanılır. Genelde takımlar 1 puanlık vuruşu tercih ederler, çünkü 2 puanlık sayı denemesine göre başarı şansı daha çok daha yüksektir.

Touchdown çizgisine ulaşan takım 6 puan ve 1 puanlık vuruş hakkı kazanıyor.

Saha Golü(field goal): Topa ayakla vurarak rakip takımın kalesine sokmakla kazanılır ve değeri 3 puandır. Peki neden takımlar bazen 6 puanlık ‘Touchdown’ yerine 3 puanlık ‘field goal’u tercih eder? Genellikle aynı 10 yard diliminde ‘fourth down’ yaşanmışsa yani artık son hak kullanılıyorsa, maçın kalan süresi ‘touchdown’ için yeterli değilse, riske girmek yerine bulunan yerden ayaklı vuruşla ‘field goal’ yapılmaya çalışılır. Yine, uzatmalarda da ‘field goal’ yaparak takımlar maçı bitirebilir.

‘Safety’: Amerikan futbolunda hücum takımında topu elinde tutan oyuncunun kendi gol çizgisinde rakip takımın savunma oyuncusu tarafından düşürülmesinde savunma takımına iki puan yazılır, sonra da top savunma takımına geçer.

Amerikan futbolun en yüksek ligi: NFL 

Değişik klasmanlarda eşleşmelere sahne olan Amerikan futbol liglerinin en itibarlısı, Ulusal Futbol Ligi(National Football League) olarak anılan NFL’dir. Ulkenin değişik şehir ve bölgelerinden 32 takım mücadele eder. “American Football Conference(AFC)” ve “National Football Conference(NFC)” adıyla iki ayrı gruba ayrılır. 16 takımlı her konferasın grubu da 4’erli alt gruplarda bulunur. Aralık ayı ortasına kadar devam eden 17 haftalık normal sezonda her takım 16 maç oynar. Daha sonra Ocak ayı başında her konferanstan 6’şar takım olmak üzere 12 takım “playoff” karşılaşmaları yapar. Tek maçlı eleme usulüyle yapılan karşılaşmaların final maçına “super bowl” denir ve kazanan NFL Şampiyonu olur.

***

İLGİLİ YAZI

AMERİKA’NIN FUTBOLU, DÜNYANIN FUTBOLU

AMERİKAN FUTBOLU’NUN DOĞUŞU ve SUPER BOWL