Golf nasıl oynanır? Kuralları nedir?

AMERİKA BÜLTENİ (10 Nisan 2017)
Follow @amerikabulteni

Bugüne kadar evrende Yerküre dışında oynanan iki sporun adını sayın dense birçoğumuzun aklına ilk gelecek sporlar golf ve mızrak atma değil. Astronot Alan Shepard, 1971 yılında, bir golf sopası ve iki golf topunu da Apollo 14 ile yanlarında götürerek, Ay’da, ikinci denemesinde bir golf vuruşu yaptı ve golfün dünya dışında oynanan ilk spor olmasını sağladı. Ardından sefer arkadaşı ve Ay’a ayak basan 6’ncı insan olan Edgar Mitchell, sopayı mızrak olarak atacak ve mızrak atmanın, Yer dışında yapılan ikinci spor olmasını sağlayacaktı.

Golf, her geçen gün daha da popülerleşen bir spor. 112 yıllık tarihinde ilk kez 2016 Brezilya olimpiyatı ile olimpik spor oldu. Bu sporun son 20 yıldaki efsane ismi Tiger Woods, kürenin en ünlü isimlerinden biri. Golfle ilgisi olmayanlar bile adını biliyor. ABD başkanlarının hafta sonu golf kaçamakları, golfü politikanın bitmez tartışma gündemlerinden biri yapıyor. Örneğin geçmiş yıllarda sık sık Obama’yı çok golf oynuyor diye eleştiren Donald Trump, 11 haftalık başkanlığında tam 13 kez işini gücünü bırakıp bu oyunu oynamaya gitti. Ve bugün bütün önemli haber kurumları, Sergio Garcia’nın Ustalar Turnuvasının şampiyonluğunu kazandığını Son Dakika gelişmesi olarak dünyadaki en önemli haberleri arasında geçiyor.

Bütün bu popülerliğine rağmen, golf, dünyada nasıl oynandığı en az bilinen sporlardan biri.

Peki golf nedir ve nasıl oynanır?

Golf, çimle kaplı, açık bir parkurda, ufak golf topunu, golf sopasıyla vurup ilerleterek, parkur üzerindeki deliklere sokmak üzerine kurulu bir spordur. Golfdeki temel başarı, topu deliğe en az vuruşla sokmaktır.

Golfü diğer spor dallarından ayıran en temel özelliği ise, oyun sırasında rakibinizin sizin oyununuza hiçbir müdahale şansının olmamasıdır. Yani, kazanıp kazanmamak, bütünüyle, sizin kişisel yeteneğinize, öngörülerinize, hesaplamalarınıza bağlıdır. Golf, teknik olarak bir rakibe ihtiyacınız olmadan kendi kendinize de oynayabileceğiniz bir spordur.

Golf oynamak için en başta ‘club’ denen sopalara ihtiyaç vardır. Oyuncu, parkurdaki vuruş yeri veya ulaştırılmak istenen mesafe için farklı boylarda ‘club’lar kullanabilir ama bunların sayısı 14’ü geçemez.

Normal bir golf parkurunda 18 delik bulunur. Bu deliklerin yerleri, yanlarındaki bir bayraklı direkle (pin) oyunculara gösterilir. Ancak birçok golf sever, 9 delik üzerinden oynayarak bir parkurda iki maç yapmayı da tercih eder.

Golf iki ayrı şekilde oynanabilir. İlki, kazanılan veya kaybedilen delik sayısına göre oynanabilen maç oyunudur (match play). Rakip oyuncu veya takımın matematiksel olarak 18 delik sonunda kazanamayacağı durumlarda bu oyunun erken deliklerde biter. 18’nci deliğe kadar sürmez. İkinci tür gol maçı ise toplamda en az vuruş yaparak topu deliklere sokmaya başaranın kazandığı vuruş sayısı oyunudur (stroke play).

Her delik güzergahında bir ‘tee’ noktası bir de ‘green’ noktası vardır. Bu delikler için oyun, ‘tee’ veya ‘teeing ground’ diye anılan çimliğin başındaki başlama noktasından başlar. Deliğin bulunduğu ‘green’ denilen noktada biter. ‘Tee’, ilk vuruşta topun üzerine konulduğu çoğunlukla tahta veya plastikten yapılma yükselticinin adı. ‘Tee’ vuruşunda topu deliğe sokmayı başarmak golfte çok nadir görülecek bir vuruş ve buna ‘’hole-in-one’’ deniyor.

Par ve handicap nedir?

Golf parkurundaki delikler genllikle, ‘par’ına göre sınıflandırılır. ‘Par’, ortalama yetenekli bir golcünün, topu ‘tee’ vuruşundan itibaren ortalama kaç vuruşta deliğe sokabileceğini ifade eden bir sınıflandırmadır.  18 delikli bir parkurda bir tam raund’un ortalama par skoru 72’dir. Yani delik başına ortalama 4 vuruştur.

Öte yandan ABD ve bazı ülkelerde ise ‘handicap’ denilen, golfçünün yakın dönemdeki performansının, vuruş sayılarının, başarılarının dikkate alındığı farklı bir hesaplama daha da yapılır. Vuruş sayısı oyunlarında ‘handicap’ hesabı, farklı yetenek ve denyimlerdeki iki golfçünün, eşit şartlarda maç yapabilmesine zemin hazırlar. Maç oyununda ise her delikte hangi oyuncunun kaç vuruş hakkı olacağını belirler ve böylece rakipler arasında bir denge kurar.

Golf sahası

Diğer topla oynanan sporlardan farklı olarak golf sporunun standart bir saha büyüklüğü yoktur. Golf parkurları, oyunu zorlaştırmak için parkur boyunca farklı çim uzunlukları kullanılır.

Deliğin olduğu bölgedeki (putting green) çimler, genellikle son vuruşu kolaylaştırmak için kısa ve yumuşak olur.

Parkurdaki bu normal çim alanlara ‘fairway’ denir. Parkurda, yapay su birikintileri, taşlıklar ve kum tepeleri gibi yapay engeller (hazards) de yer alır. Eğer top bu engele takılırsa, oyuncu, bir sonraki vuruşunu topun düştüğü bu engelin içinden yapar veya vuruşu yaptığı yerden yeni bir topla engeli aşmak için yeni bir vuruş yapar.

Topu mümkün olduğunca ileri atmak hedef olan (çoğunlukla 200 metreden fazla) ilk vuruşa ‘drive’ denir ve bunun içinde ‘driver’ veya ‘full swing’ denilen büyük başlıklı sopalar (club) kullanılır. Daha kısa mesafeli vuruşlar için ise ‘chip’, ‘half swing’ gibi diğer sopalar kullanılır.

Bazı golf parkurları, vuruş sayısını artırmak için düz bir doğrultuda ilerlemez, zikzak yaparak ilerler. Köpek bacağını andırdığı için bunlara ‘dogleg’ denir.

Cezalar

Golf oyununda penaltı cezası, oyuncuya aynı yerden ekstra bir veya birkaç vuruş cezası verilmesidir. Bu oyuncunun vuruş sayısını artıran bir cezadır. Vuruş sayısının değil de kazanılan-kaybedilen delik sayısının önemli olduğu ‘maç oyunu’ şeklindeki golf karşılaşmalarında ise penaltı, o deliğin onun için iptal edilmesidir. Golfte ceza verilen bazı durumlar şunlardır:

• Topunuzun ‘oynanamaz’ ilan edilmesi. Golfün temel kuralı olan, ‘topa durduğu yerde vur’un ihlalidir bu. Topun bir kayanın veya çalılığın altına vurulamayacak kadar girmesi vs gibi durumlarda olur. Oyuncu yeni bir topla, yeni bir vuruş yapmakla cezalandırılır. Topun kaybedilmesi, su içine atılması ve benzeri durumlarda da ekstra vuruş cezası verilir.
• Başkasının topuna vurmak, iki ekstra vuruş cezasıdır.
• Zorunlu şartlar dışında topu yerden eline almak, rakibin topunu deliğe sokmasının yolunu açar.
• Hareket halindeki topa müdahele de iki esktra vuruşluk ceza sebebidir.
• Başkasının topu hareket halindeyken, sıra kendisinde olmadığı halde kendi topuna vurmak da bir esktra vuruş cezasıdır.

Bunlar dışında standartlara uygun olmayan ekipmanla oynamaktan, topu oyun sırasında temizlemeye kadar bir dizi davranış da ceza sebebidir.

Golf arabası nedir?

Normal 18 delikli bir golf parkurundaki, bir golf oyunu (round) 6 kilometreden fazla bir mesafe sürebilir. Bu nedenle de oyunu hızlandırmak için vuruşlar arasında elektrikli ‘golf arabası (golf cart)’ denilen arabayı kullanmak da yaygın. Ancak günlük 9 delikli oyunlarda oyuncular genellikle yürümeyi tercih eder.

Golf, zenginleri neden daha çok seviyor?  

Birçok ülkede sadece ‘zengin’ kulüplerinin ve lüks hotellerin golf parkuru olduğu için golf  ‘zengin sporu’ olarak görülüyor. ABD’de bir çok önde gelen golf kulübü beyaz erkekleri üye olarak kabul ediyordu. Örneğin 2016 The Masters’a ev sahipliği yapan Augusta National kulüp, ilk siyahi üyesini 1990 yılında kabul etti ve 2012 yılına kadar kadınların bu kulübe üye olması yasaktı. Zaten sırf bu yüzden ‘golf’ kelimesinin açılımının ‘Gentlemen Only Ladies Forbidden (Sadece Erkekler, Kadınlara Yasak)’ olduğu yönünde bir şehir efsanesi bile var.

Ortalama ücretlere göre golfün pahalı bir ekipmanla oynanması da golfün zengin sporu imajının oluşmasında rol oynuyor. Yine, golfün özel parkuruna gitmeyi gerektiren, oldukça vakit alan bir spor olması da, onu, birçok ‘çalışan’ için zor bir spora dönüştürüyor. Ancak parkur sayısının ve ikinci el golf malzemesi satın alma olanağının fazla olduğu birçok gelişmiş ülkede ‘orta sınıf’ halk arasında da oldukça popüler bir spor. Örneğin ABD’deki büyük golf turnuvalarının canlı yayınını 100 milyondan fazla kişi seyrediyor. 2015 rakamlarına göre ABD’de amatör olarak golf sporu ile uğraşan genç sayısı 3 milyon civarında.

Zenginler golfü neden çok seviyor? 

Bir kısmı için, oynadıkları kulüp ve parkurlar, ayrıcalıklı insan duygularını pekiştiriyor olabilir ama çoğunlukla golfün yaşlarına ve olanaklarına uygunluğu önemli bir etken. 50’li ve 60’lı yıllarında ‘ben hala fiziksel olarak ayaktayım’ duygusunu yaşayabilecekleri en ideal spor golf. Üstelik, yaralanma sakatlanma riski de çok düşük. Bazılarına göre ise, zenginlerin, kaybetmeyi hazmedemeyen rekabetçi kişiliklerinin rolü var bunda. Golf oynarken, size müdahale edip kazanmanızı engelleyecek bir rakip yoktur sonuçta. Kendi performansınızla baş başasınız.

‘The Masters’ nedir?

Erkekler profesyonel golfün dört büyük turnuvasından biridir. Nisan ayının ilk tam haftasında oynanan bu ‘Ustalar’ turnuvası dışında, Haziran ayında babalar günü haftasında oynanan ‘U.S. Open’, Temmuz’un üçüncü Cumasını içeren haftada İngiltere’de oynanan The Open Championship’ ve Eylül ayının ilk Pazartesinin olduğu ‘Labor Day’ haftasında oynanan PGA Championship, golfün en çok ilgi gören diğer üç turnuvadır.

AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter’dan takip edebilirsiniz