AMERİKA BÜLTENİ (7 Aralık 2015)
Follow @amerikabulteni
Finli olmak, artık kendiliğinden para kazandıran bir şey olacak. Çünkü, Finlandiya hükümeti, bütün vatandaşlarına aylık temel maaş bağlayacak bir yasa tasarısı üzerinde çalışıyor. Finlandiya Sosyal Güvenlik Kurumu KELA’nın bir yetkilisinin açıklamasına göre, Finlandiya’daki bütün sosyal yardım programları sonlandırılacak ve bunun yerine her vatandaşa vergi kesintisiz aylık 800 Euro maaş bağlanacak. Tasarının 2016 yılının ikinci yarısında Meclise sunulması bekleniyor. Plana göre önce bir geçiş dönemi uygulanacak. Geçiş döneminde her Finlandiya vatandaşına aylık 550 Euro ödenecek ve bazı sosyal yardım ve refah programlarından yararlanma imkanları devam edecek.
Aslında, her vatandaşa temel maaş bağlanması, son dönemde birçok ülkede tartışılan bir fikir. İsviçre, kamuoyunu ikiye bölen bu konuda 2016 yılında bir referanduma gidecek. Aylık her vatandaşa 2500 dolar sabit maaşın ülkeye maliyeti yılda 210 milyar dolar olacak. Bu da ülke gayri safi hasılasının yaklaşık üçte biri demek. İsviçre hükümeti ve parlamentosu, vatandaşlardan referandumda hayır oyu vermelerini istedi. Ancak anketlere göre fikri destekleyenler ile karşı çıkanların oranı birbirine çok yakın. Bazı Hollanda şehirleri, tüm şehir sakinlerine maaş bağlamayı 2016 yılı içinde yasalaştırmayı hedefliyor. Utrecht şehri, 2016’da uygulamaya geçerek ülkede pilot uygulamaya sahne olacak.
İsviçre’nin aksine Finlandiya’da ise bu fikre oldukça büyük bir politik ve kamuoyu desteği var. Tasarının en büyük destekçisi olan Finlandiya Başbakanı Juha Sipilä, ‘’benim için herkese maaş, sosyal güvenlik sisteminin basitleştirilmesi demek’’ yorumunda bulunuyor.
Peki neden her vatandaşa maaş?
2012’nin ortalarından beri ekonomik durgunluk yaşayan Finlandiya ekonomisi zor bir dönemden geçiyor. Ülkenin kağıt üretimi gibi önemli endüstri kolları talep düşüklüğünün neden olduğu daralmayı yaşıyor. Nokia’nın telefon sektöründe geri kalması da ülkeyi küresel teknoloji yarışında geriye düşürdü. Finlandiya’da işsizlik oranı yüzde 9.53 ile son 15 yılın en yüksek oranına çıkmış durumda. İşte herkese temel maaş bağlanmasının en önemli hedeflerinden biri, ilk bakışta kulağa ters gelebilir ama, işsizlikle mücadele. Çünkü herkese maaş uygulaması birçok kişiyi, yaşam standartlarından kesmeden düşük maaşlı işlerde de çalışmaya teşvik edecek. Halen, işe girmek, işsizlik gelirlerinden mahrumiyete neden olmakta ve bu da kişinin toplam gelirini azaltmakta.
Yine bazı ekonomistlere göre, herkese temel maaş uygulaması, sosyal yardım programları ve diğer refah ödemeleriyle bir çok ülkenin ekonomisi için adeta batağa dönüşen, sosyal güvenlik sistemlerini arındırma yolunda önemli bir adım olabilir.
En önemli sorun ise, çok fazla insana her ay maaş ödemek. Bloomberg’in hesabına göre 5.4 milyon nüfusa her 800 Euro maaş dağıtmak yılda 52.2 milyar Euro demek. Finlandiya ‘herkese temel maaş’ uygulamasından sadece yetişkinlerin yararlanmasını öngörüyor. Ülkedeki 4.9 milyon yetişkin hesaba katıldığında bu kez yılda 46.7 milyar Euro para dağıtılması demek. Finlandiya hükümetinin 2016 yılı için beklediği gelir miktarı ise 49.1 milyar Euro.
Bir diğer konu ise herkese maaşın, herkes için eşitlik anlamına gelmeyecek olması. Halen konut yardımı veya engelli yardımı alan vatandaşlar bu imkanları kaybedecek. Çünkü tasarı yasalaştığında bütün sosyal programlar ve sosyal yardımlar da sona erecek. Örneğin iki çocuğuna bakan yalnız bir anne ile tek başına yaşayıp bir de yarı zamanlı işte çalışan komşusu aynı temel maaş gelirine sahip olduklarına eşitlenmiş olmayacak. Yine, zengin ile yoksula aynı maaşın verilmesinin adil olup olmayacağı da bir başka tartışma konusu.
Follow @amerikabulteni