Çok sayıda kitap ve eserin telif hakları 1 Ocak’ta zaman aşımına uğradı

NECDET YILMAZ / AMERİKA BÜLTENİ (3 Ocak 2019)

ABD’de en çok atıf yapılan şiirlerden biri olan Robert Frost’un “Stopping by Woods on a Snowy Evening’’ şiirini artık nakliye şirketleri kamyonları üzerine yazabilir, reklam firmaları reklamlarında kullanabilir, okullar kendiliklerinden çoğaltabilir. 

Frost’un bu ünlü şiirinin yer aldığı New Hampshire kitabı da, 31 Aralık gece yarısından itibaren telif hakları zaman aşımına uğrayarak ücretsiz kamu malı haline gelen yüzlerce kitap, film, şarkı ve resim arasında yer alıyor.  

ABD’de bu çapta bir toplu telif hakkı zaman aşımı, 20 yıldır ilk kez yaşanıyor. Çünkü, kitap ve sanat eserlerinde telif hakkının yayınlanması üzerinden 95 yıl veya yaratılması üzerinden 120 yıl geçince otomatik olarak zaman aşımına uğraması, 1998’de çıkarılan bir yasayla 20 yıllığına dondurulmuştu. Kongrenin yeni bir yasa çıkarmaması nedeniyle 31 Aralık gece yarısı, 1923 yılında yayınlanmış bütün kitaplar ve sanat eserleri ücretsiz kamu malı haline geldi. 

Başta Google Kitap olmak üzere bir çok internet sitesi, telif hakları kalkan eserleri internetten yayınlamaya başladı.

Disney’in kabusu; Mickey Mouse yakında kamu malına dönüşecek

Kongre bu yıl içinde yeni bir yasa çıkarmazsa, artık her 1 Ocak günü bir çok eserin telif hakları zaman aşımına uğrayacak. Örneğin George Gershwin’in Rhapsody in Blue’nun (Mavi Rapsodi) telif hakları 1 Ocak 2020 günü zaman aşımına uğrayacak. Ernest Hemingway’in ‘Güneş de Doğar’ romanı ile Scott Fitzgerald’ın ‘Muhteşem Gatsby’ romanı ise 2021 yılının Ocak ayında telif haklarını yitirecek. 

1 Ocak 2024 ise, 1998’de telif hakkı savaşı vererek Kongre’nin 20 yıllık durdurma yasasını çıkarmasında rol oynayan Disney için kabusun bir kez daha kapıyı çalması demek. Çünkü Steamboat Willie filminin telif haklarının zaman aşımına uğraması ile Mickey Mouse artık kamu malı haline dönüşecek. 2031 ve 2035 yılları arasında telif hakları kalkacak eserler arasında ise Superman, Batman, Disney’in Pamuk Prenses gibi eserleri var. 

İşte ABD’de telif hakkı 31 Aralık 2018 gece yarısı itibarı ile telif hakları zaman aşımına uğrayan eserlerden bazıları: 

FİLMLER / KISA FİLMLER:

• The Pilgrim – Charlie Chaplin
• Our Hospitality – Buster Keaton
• Safety Last! ve Why Worry? – Harold Lloyd
• The Ten Commandments – Cecil B. DeMille
• Where the North Begins (Rin Tin Tin filmi)
• The White Rose – D.W. Griffith
• Marlene Dietrich’in ilk filmi (The Little Napoleon), Douglas Fairbanks Jr’ın ilk filmi (Stephen Steps Out) ve Fay Wray’ın ilk filmi (Gasoline Love)
• Laurel and Hardy, Charlie Chaplin, Buster Keaton ve Our Gang’e (The Little Rascals) ait bazı kısa filmler

KARİKATÜR / ÇİZGİ ROMAN:

• Felix the Cat (Kedi Felix)

TİYATRO OYUNLARI:

• Noël Coward, London Calling!
• George Gershwin, Stop Flirting
• Willis Richardson, The Chip Woman’s Fortune (Afrika kökenli Amerikalı bir yazar tarafından yazılmış ilk Broadway oyunu)  

KİTAPLAR:

• The Murder on the Links – Agatha Christie
• Tulips and Chimneys – E.E. Cummings
• New Hampshire – Robert Frost
• The Prophet – Kahlil Gibran
• Antic Hay – Aldous Huxley
• Kangaroo – D. H. Lawrence
• The Prisoner – Marcel Proust’un Search of Lost Time(Kayıp Zamanın İzinde) serisinin 5’nci cildi.
• Duino Elegies (Duino Ağıtları) Rainer Maria Rilke (Almanca versiyonu)
• Poems(Şiirler)- Edna St. Vincent Millay
• Bambi – Felix Salten, illustrasyon- Barbara Cooney 
• Men Like Gods – H.G. Wells
• A Son at the Front – Edith Wharton
• The Great American Novel – William Carlos Williams
• Jacob’s Room – Virginia Woolf
• The World Crisis –Winston Churchill

SANAT ESERLERİ:

• Robert Delaunay, “Portrait of Tristan Tzara”
• Marcel Duchamp, “The Bride Stripped Bare By Her Bachelors, Even (The Large Glass)”
• Max Ernst, “Pietà or Revolution by Night”
• M. C. Escher, “Dolphins”
• George Grosz, Ecce Homo litografisi
• Wassily Kandinsky, “On White II”
• Henri Matisse, “Odalisque with Raised Arms and Window at Tangier”
• Pablo Picasso, “The Pipes of Pan and Paulo on a Donkey”

tweet