AMERİKA BÜLTENİ (26 Eylül 2015)
Follow @amerikabulteni
Son yılların en önemli gök olaylarından biri Pazarı Pazartesiye bağlayan gece yaşanacak. O gece, ‘Süper Ay’ ve ‘Tam Ay Tutulması’nın birlikte gerçekleşeceği bir ‘Süper Ay Tutulması’na (Supermoon Eclipse) tanık olacağız. İşte nadir gerçekleşen bu sıradışı gök olayı ilgili bilmek isteyeceğiniz herşey:
Süper Ay (Super Moon) nedir?
Ay’ın dünyaya en yakın konumunda oluşan dolunaylara ‘Süper Ay’ deniyor. Dolunay, diğer zamanlardaki dolunaylardan yüzde 14 daha büyük görünüyor. Yılda 4-6 kez gerçekleşiyor bu olay. 2015 yılında 6 Süper Ay gecesi var. Sonuncusunu 27 Ekim akşamı yaşayacağız. Pazarı Pazartesiye bağlayacak gece yaşayacağımız 5’nci Süper Ay ise yılın en büyüğü olacak. Çünkü Ay’ın yıl boyunca dünyaya en yakın olduğu gece olacak. Ay, Dünyamızdan sadece 356 877 kilometre uzaklıkta olacak. Ay’ın Dünyadan ortalama uzaklığı ise 384 bin kilometre.
Kanlı Ay (Blood Moon) nedir?
Tam Ay Tutulması sırasında dünyanın gölgesi Ay’ın üzerine düştüğünde, Güneş ışıkları Dünyanın atmosferinden geçerek Ay’a ulaşıyor. Ay’ın rengi kızıla çaldığı için halk dilinde ‘Kanlı Ay’ deniyor. Bilimsel literatürde bu şekilde adlandırılmıyor. 28 Eylül’de son 17 aydaki dördüncü kanlı aya tanık olacağız. Nisan ayındaki son ‘kanlı ay’da, Ay’ın kuzey kutbu daha aydınlıktı. Bu sefer ise güney kutbu geri kalanına göre daha aydınlık olacak.
Süper Kanlı Ay ne sıklıkla oluyor?
İnsan ömrüne göre sık yaşanan bir olay değil. En son Süper Kanlı Ay’a 1982 yılında tanık olmuştuk. Bunu kaçırırsanız bir sonraki için 18 yıl sonrasını, 8 Ekim 2033 akşamını beklemeniz gerekecek. Bütün 20’nci yüzyılda sadece beş kez yaşandı: 1910, 1928, 1946, 1964 ve 1982.
Ay tutulması saat kaçta başlayacak?
Ay tutulmasının ilk aşaması, New York saati ile Pazar akşamı 21:07’de (Türkiye saati ile Pazartesi sabahı 04:07’de) başlayacak ve yaklaşık 1 saat sürecek. (ABD’nin Batı yakasındakiler parçalı tutulma başladığında henüz Ay’ı görüyor olmayacak). Tam Ay tutulması ise New York saati ile saat 22:11’de (Türkiye saati ile Pazartesi 05:11) başlayacak. ABD’nin Batı yakasındakiler de yerel saatle 19:11’den itibaren tam Ay tutulmasını izleyebilecek. Tam Ay tutulması da 1 saat kadar sürecek ve New York saati ile 23:23’te (Türkiye saati ile 06:23 ve Los Angeles saati ile 20:23’te) sona erecek.
Parçalı tutulmanın da sona ermesiyle bütün bu göksel şölen New York saati ile 00:27’de (Türkiye saati ile 07:27’de) sona erecek.
Dünyada hangi ülkeler izleyebilecek?
Süper Dolunay Tutulması ABD ve Türkiye’nin de dahil olduğu dünyanın yarısından izlenebilecek. En şanslı olanlar Batı yarımküredekiler. Çünkü Güney ve Kuzey Amerika’da akşam günbatımından kısa süre sonra başlayacak ve bu kıtadakilerin önemli kısmı uyumadan şölen sona erecek. Avrupa, Batı Asya ve Afrikadakilerin ise uykularından fedakarlık yapmaları gerekecek. Batı Yarımküredeki 1 milyar insana ek olarak, Avrupa ve Afrika’nın büyük bölümündeki 1,5 milyar insan ile Batı Asya’daki 500 milyon kişi bu şöleni izleyebilecek.
ABD’den 31 Ocak 2018’e kadar bir daha Tam Ay tutulması izlenemeyecek.
Güneş tutulmasıyla ilgisi var mı?
Ay ve Güneş tutulmaları genelde birlikte gerçekleşiyor. Ay tutulmaları, güneş tutulmalarından iki hafta önce veya sonra gerçekleşiyor. İki hafta önce 13 Eylül 2015’te parçalı güneş tutulması yaşanmıştı. 28 Eylül tam ay tutulması 2015 yılının son ‘güneş veya ay tutulması(eclipse)’ olayı. Bu yılda sadece 4 tutulma gerçekleşti ki bir takvim yılında gerçekleşen en az tutulma sayısı bu. Yılın ilk tutulma olayında 20 Mart 2015’te tam güneş tutulması yaşanmıştı. İki hafta sonra 4 Nisan’da tam Ay tutulması gerçekleşmişti.
‘Lunar Tedrad (Ay Dörtlüsü)’ nedir?
28 Eylül’deki Ay tutulması, bu yılki dört serilik tam ay tutulmasının sonuncusu. Art arda 6 ayda bir (aralarında 5 dolunaylık süre) 4 tam ay tutulması gerçekleştiğinde bir ‘Lunar Tedrad (Ay Dörtlüsü)’ yaşanmış oluyor. İlki 15 Nisan 2014’te, ikincisi 8 Ekim 2014’te, üçüncüsü ise 4 Nisan 2015’te yaşanmıştı. Lunar Tedrad, bazı yüzyıllarda daha fazla sayıda bazı yüzyıllarda ise daha az sayıda yaşanabiliyor. 21’nci yüzyıl tam 8 adet ‘Lunar Tedrad’a sahne olacak. En son 9’ncu yüzyılda bu çoklukta yaşanmıştı. 21’nci yüzyılın bir sonraki ‘Ay Dörtlüsü’, 25 Nisan 2032’deki tam ay tutulmasıyla başlayacak.
Harvest Moon nedir?
Kuzey Yarım Kürede sonbaharın ilk dolunayına İngilizcede ‘Harvest Moon (Hasat Zamanı Dolunayı)’ deniyor. Yani bu Süper Kanlı Dolunay bir Hasta Dolunayına denk gelmesiyle de dikkat çekici.
Süper Kanlı Ay kıyametin başlangıcı mı?
Mark Blitz ve John Hagee gibi bazı Evanjelik vaizler, İncil’de 2014-2015 Ay Dörtlüsü’nün kıyametin başlangıcı olacağının işaretleri olduğunu savunuyor. Onlara göre 2014 ve 2015 nisanlarındaki ay tutulmalarının Yahudilerin Hamursuz bayramına ve 2014 ve 2015 Ekimlerindeki tutulmaların ise Sukot bayramına denk gelmesi kehanetin en önemli göstergesi.
Ancak ne var ki kayıtlar, daha önce en az sekiz ‘Ay Dörtlüsü’nün bu şekilde Yahudi bayramları ile kesiştiğini gösteriyor. Yani bu Ay Dörtlüsüne özel bir durum yok. Yahudi takvimi bir ay takvimi olduğu için, Hamursuz bayramı devamlı dolunay civarı bir zamana denk geliyor. Tam ay tutulması sadece dolunay zamanı gerçekleşebileceği için tam ay tutulması ile Hamursuz bayramlarının kesişmesi de doğal.
NASA sözcüsü de, ‘’Dünyaya çarpma mesafesinde hiçbir astroid ve meteor bulunmuyor. Büyük bir çarpışma ihtimali oldukça düşük. Hatta önümüzdeki birkaç yüzyıl için böyle bir çarpışma ihtimali de gözükmüyor’’ açıklaması yaparak Hagee ve Blitz’e inanıp birkaç gündür yoğun stress altında yaşayanları sakinleştirmeye çalıştı.
Follow @amerikabulteni