AMERİKA BÜLTENİ (5 Aralık 2011)
Arjantin’e gidip de Mcdonalds’tan yemek isteyenler menüye göz gezdirirken birşeyin eksikliğini hemen farkeder. New York Times’tan Daniel Politi’nin aktardığına göre, ülkedeki McDonalds’ların menü tablosunda Big Mac ya hiç yok ya da altlara köşelere az görülecek yerlere sıkıştırılıyor. Peki neden McDonalds dünyadaki en ünlü sandviçini gözlerden saklıyor? Dünyaca ünlü The Economist dergisi yüzünden.
Açık ki yerkürede enflasyon yeniden yükseliyor. Ancak birçok ülkede halk, politikacıların politik sebeplerle, gerçek enflasyon rakamlarını gizlediğine inanıyor. Örneğin Arjantin hükümeti yıl başında tüketici fiyatlarının yüzde 10.9 arttığını duyurmuştu. Ancak özel sektör ekonomistleri gerçek enflasyon oranının bunun en az iki katı olduğunu iddia ediyor. Çin’de de hükümetin gerçek enflasyon rakamlarının çok altında rakamlar açıkladığı düşüncesi çok yaygın.
Peki gerçek enflasyon rakamları nasıl hesaplanabilir? Bu konuda farklı teoriler var. Ancak hiçbiri Economist dergisinin Big Mac index’i kadar sıradışı değil. Evet yanlış duymadınız, Economist enflasyon artış oranlarını, o ülkelerdeki McDonalds’larda satılan Big Mac sandviçin fiyatındaki artış ve karşılaştırmalarla belirliyor ve buna Big Mac Index adını veriyor.
Economist, 10 ülkenin enflasyon oranlarını bir yıl arayla, Big Mac fiyatlarıyla karşılaştırdı. Her ne kadar yöntemin bilimselliği birçok ülke için tartışmalı olsa da Big Mac Index özellikle Arjantin’de fırtına kopardı. Çünkü Arjantin’de Big Mac fiyatı bir yılda yüzde 19 artarken, enflasyon yüzde 10 arttı.
Muhalefetin ve medyanın Big Mac fiyatlarını hükümeti eleştirmekte kullanmasından sonra tuhaf birşey oldu. Arjantin’deki McDonalds’larda diğer bütün menülerde fiyatlar artarken, Big Mac sandviçin fiyatı sabit kaldı. Bu kez muhalefet, hükümetin Economist dergisinin Big Mac Index’ini etkileyebilmek için McDonalds’a ülkedeki Big Mac sandviç fiyatını sabit tutması için baskı yaptığını iddia etmeye başladı. McDonalds, iddiaları reddediyor ancak, Big Mac’lerin satışını azaltacak şekilde menülerden çıkarması ya da gözlerden uzak tutmaya çalışması da şüpheleri artırıyor.
Arjantin, dünyanın en yüksek ekonomik büyüme oranlarına sahip ülkelerinden biri. Ancak bu hızlı büyüme yüksek bir enflasyon ile birlikte geliyor. Ülkede kimse hükümetin açıkladığı enflasyon rakamlarına güvenmiyor. Hatta, sendikalar bile, toplu pazarlıklarda, hükümetin enflasyon rakamları oranında değil, özel sektör hesaplamaları oranında artış talep ediyor. Ancak bu itibarsızlığa rağmen, hükümet, resmi rakamlar dışında enflasyon rakamı açıklayan ekonomistler aleyhine dava açıyor.
Economist’in Big Mac endeksi, Arjantin Peso’sunun yüzde 19 fazla değerli olduğunu iddia ediyor. Son 10 yılın verilerini inceleyen Economist, burgeronomik verilerin Arjantin hükümetinin ‘birşeyler kızarttığı’ sonucunu desteklediği sonucuna varıyor.
Ancak, Economist’in bu iddialarına rağmen Cristina Fernández de Kirchner , geçen ay farklı şekilde yeniden seçimi kazandı. Hükümet çevreleri, Economist’i ‘’Arjantin’de kriz çıkarmaya çalışmakla’’ suçluyor.
Bütün bu tartışmada ortada iki gerçek var: Birincisi Arjantinlilerin çoğu artık Big Mac yiyemiyor. İkincisi, McDonalds asla sadece köfteci değil!