Cemal Tunçdemir (AMERİKA BÜLTENİ / ÖZEL)
ABD’nin en büyük şehri ve dünyanın en önemli metropollerinden biri olan New York’un belediye başkanlığı için seçim heyecanı başladı. New Yorklular 5 Kasım 2013 günü sandık başına giderek şehrin yeni patronunu belirleyecek. Belediye başkanlığında üçüncü dönemini yaşayan Michael Bloomberg, şehir yasası gereği yeniden aday olamayacak.
Seçimden önce her iki partide de yaz boyunca büyük bir önseçim mücadelesi yaşanacak. Başkanlığın favorisi Demokrat Partide adı en fazla öne çıkan aday ise halen Belediye Meclisi başkanlığını yürüten Christine Quinn. Quinn, kazanması halinde New York’un ilk eşcinsel belediye başkanı olarak tarihe geçecek.
New York’un 1665 yılından beri bugüne kadar gelen 108 belediye başkanı arasında sadece 4 tanesi 3 dönem başkanlık yaptı. Fiorello H. La Guardia (1934–1945), Robert F. Wagner (1954–1965) ve Edward I. Koch (1978–1989) şehrin tarihinde önemli iz bırakan belediye başkanları. 2009 yılında yasanın değiştirilerek kişiye özel bir kere hak tanımasıyla Michael Bloomberg de 12 yıllık belediye başkanlığıyla şehrin tarihine geçti. Dünyanın en zenginleri arasında yer alan ve Bloomberg medya imparatorluğunun sahibi olan Bloomberg, 11 Eylül’den birkaç ay sonra başladığı belediye başkanlığıyla New York’un yeniden toparlanmasının mimarı oldu. Bloomberg, göreve geldiğinden beri art arda uygulamaya koyduğu sağlık yasaklarıyla birçok New Yorklunun kalbini ve sağlığını kazandı. Ancak, Bloomberg’in yasaklarının ‘New York’un özgürlükçü ruhunu’ öldürdüğünü düşünen New Yorklu sayısı da fazla. Bu tartışma son olarak şehrin tüm park ve meydanlarında sigara içilmesini yasaklayan kararıyla daha da alevlendi. Bloomberg yönetiminde New York, 2003 yılında dünyada restoran ve barlarda sigarayı yasaklayan ilk şehir olmuştu. 2007 yılında ise şehirdeki tüm restoran ve gıda üretim tesislerinin, ‘hidrojenize nebati yağ’ da denilen trans yağları kullanması yasaklanmıştı. Şehrin her köşesine seyyar meyve tezgahları kurduran Bloomberg son yıllarda da kola ve gazozlar ile tuz tüketimini kısıtlamak için mücadele yürütüyor. Bloomberg’in belediye başkanı olduğu dönemde maaş olarak yılda sembolik sadece 1 dolar maaş alması, işe giderken New York metrosunu tercih etmesi, kentin çoğulcu yapısına sahip çıkması gibi özellikleri ise artı hanesine yazıldı.
Hayatı boyunca Demokrat Partili olan Bloomberg, 2001 yılında Cumhuriyetçi Partiye geçmiş ve bu partiden seçimi kazanmıştı. Ancak Bloomberg, 2009 seçimi öncesi Cumhuriyetçi Parti’den de istifa ederek son döneminde bağımsız aday olarak kazanmıştı. Nüfusunun büyük bölümü Demokrat Partili olan New York’ta 1989 yılından beri Demokratlar seçimi kazanamıyor. Bu nedenle 5 Kasım’da, son 20 yılın en çekişmeli seçiminin yaşanması bekleniyor. İşte iki partinin şu ana kadar ortaya çıkan aday adayları:
DEMOKRAT PARTİ ADAYLARI
Christine Quinn: Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen aday forumunda John Liu, platformdaki tek kadın politikacı olan Quinn’e karşı nezaket göstermek amacıyla ‘önce hanımlar’ deyince, Quinn, hemen lafa girip, ‘Kimden hanım diye sözettin ki’ diye takıldı. Herkesi kahkahaya boğan bu şakanın nedeni Quinn’in hemcinsi Avukat Kim Catullo ile yaptığı lezbiyen evliliğinde kayda ‘husband’ olarak geçmesi. New York Şehir Meclisinin popüler başkanı Quinn, bu makama gelmiş ilk açıktan gay politikacı. Ama o kentin ilk gay ve ilk kadın belediye başkanı olarak da tarihe geçme hedefinde. Mevcut aday tablosu ve anketler, Eylül ayındaki önseçimin ve Kasım ayındaki başkanlık seçiminin favorisi olduğunu gösteriyor. En önemli handikapı, 2009’da şehir yasasının değiştirilerek Bloomberg’e üçüncü dönem belediye başkanı olma imkanı getirilmesindeki katkısı.
Anthony Weiner: Parti için anketlerde Quinn’i takip eden isimse geçtiğimiz hafta içinde adaylığını açıklayan Temsilciler Meclisi eski NY milletvekili Anthony Weiner. Aslında 2011 yılına kadar herkes onu geleceğin potansiyel belediye başkanı olarak görüyordu. Dokuz dönem milletvekilliği yapan Weiner, 2011 yılında internetten rastgele kadınlara çıplak fotoğraflarını gönderdiği ortaya çıkınca istifa etmek zorunda kaldı. Ancak bu günlerde bu skandalı aşacağına inanıyor. Weiner’in adaylığını, eşini aldattığı ortaya çıkınca 2009’da istifa etmek zorunda kalan South Carolina’nın Cumhuriyetçi Partili Valisi Mark Stanford’un, Temsilciler Meclisi koltuğuna seçilmesinden iki gün sonra açıklaması dikkat çekti. Uzun süre Hillary Clinton’un kişisel asistanlığını yapan Weiner’ın eşi Huma Abedin de adaylık ilanı videosunda eşine destek verdi. Ancak New York’un güçlü Demokrat sakinleri Bill ve Hillary Clinton’un, Huma Abedin’le yakınlıklarına rağmen Weiner’a destek vermeleri beklenmiyor. Weiner’a politik hayatı boyunca destek olan Senatör Charles Schumer da mesafeli. Weiner’a şu ana kadar destek açıklayan tek Demokrat Partili üst düzey isim, Minnesota miletvekili ve Kongrenin tarihteki ilk Müslüman üyesi Keith Ellison.
John Liu: Demokratların bir diğer iddialı ismi ise metropolün ilk Uzakdoğu kökenli belediye başkanı olmak isteyen Tayvan kökenli John Liu. Çin kökenli politikacı, 2009 yılında şehir saymanı seçilince New York tarihinde şehrin üst düzey yönetimine seçilen ilk Uzakdoğulu isim olmuştu.
William ‘Bill’ Thompson : 2009 yılında Bloomberg’e karşı Demokrat Partinin adayı olan eski şehir saymanı, yeniden adaylık için kolları sıvadı. Ancak partide şansı bu kez 2009’a göre daha az. Thompson’ın şehirdeki siyahi toplumdan destek alması bekleniyor.
Türk dostu Markowitz aday değil
Haklarında New York belediye başkanlığında Demokrat Partinin adayı olacağı spekülasyonları yapılan Hillary Clinton, Alec Baldwin, Chuck Schumer, Manhattan bölge başkanı Scott Stringer gibi isimlerse aday olmayacaklarını açıkladılar. Şehirdeki Türk-Amerikan toplumu ile yakın ve sıcak ilişkisiyle bilinen Brooklyn bölge başkanı Marty Markowitz de uzun süredir şehrin belediye başkanlığı adaylığı için ismi geçenler arasındaydı. Ancak, Marty Markowitz seçimde Quinn’i destekleyeceğini duyurarak bu spekülasyonları bitirdi. Hayatının önemli bölümünde Demokrat Partili olmasına rağmen belediye başkanlığına Cumhuriyetçi Partinin adayı olarak katılıp kazanan Bloomberg ile, Bill-Hillary Clinton ve 2016 başkan adaylığına hazırlanan New York eyalet Valisi Andrew Cuomo, önseçimlerde her hangi bir aday desteklemeyeceklerini açıkladılar.
CUMHURİYETÇİ PARTİ ADAYLARI
Sürpriz aday Frasier: Cheers ve Fraiser dizilerindeki ‘Frasier’ karakteriyle tüm dünyada tanınan, 5 Emmy ödülü sahibi ünlü aktör Kelsey Grammer, bir süredir Cumhuriyetçi Partinin New York Belediye başkanlığı için zemin yokluyor. Son olarak kurgusal bir Chicago Belediye Başkanı’nı anlatan ‘The Boss’ adlı dizideki rolü de bu hedefinden dolayı kabul ettiği iddia ediliyor.
John Catsimatidis: Cumhuriyetçi Partide adı öne çıkan adaylardan biri şehrin Yunan kökenli önemli işadamı John Catsimatidis. Geçtiğimiz günlerde Liberal Parti’nin de adaylığını kazanan Catsimatidis, ülkedeki en büyük Yunan gazetesi olan Hellenic Times’ın, emlak devi Red Apple Group ile Gristedes market zincirinin sahibi. Daha önce emniyet müdürü Ray Kelley’i destekleyeceğini açıklayan Catsimatidis, Kelley’nin aday olmamasından sonra adaylığını açıkladı.
Joseph Lhota: New York toplu taşım sistemini işleten MTA’in eski CEO’su. Lhota, şehrin eski belediye başkanı Rudolph Giulliani’ye yakınlığıyla biliniyor.
Adolfo Carrión: Bronx’ın eski borough başkanı olan Carrion, 2012 yılında Demokrat Partiden ayrıldı. Halen Independent Parti’nin adaylığını da kazanan Carrion, Cumhuriyetçi Partinin adaylığı için de mücadele ediyor. Porto Riko kökenli Carrion’un adaylığı, şehirdeki Hispanik nüfusun Cumhuriyetçi Partiyi desteklemesine neden olabilir.
Aday olmayacağını açıklayanlar: Partide ayrıca New York borsasının eski patronu Richard Grasso’nun da adı geçiyor ancak Wall Street’in önemli ismi henüz resmen adaylık açıklamasında bulunmadı. Partinin adaylığı için adı geçen eski belediye başkanı Rudy Giulliani ile New York emniyet müdürü Ray Kelly ise aday olmayacaklarını açıkladılar.
New York’un politik demografisi
New York metropolü yaklaşık 22 milyon insana evsahipliği yapsa da belediye sınırları içinde 8.2 milyon kişi yaşıyor.
New York şehir merkezinde 2 milyonu aşkın kişi kendini ‘Afrika kökenli’ olarak tanıtıyor. Şehirdeki Hispanik nüfusun sayısı ise 2,2 milyondan fazla. Porto Riko’lulara ABD vatandaşlığı verilmesi sonrası hızlanan göç sonrası şehirde bugün 800 bini aşkın bir Porto Rikolu nüfusu oluştu. Porto Rikolulardan sonra en kalabalık Hispanik gruplar, Dominikliler, Meksikalılar ve Ekvadorlular.
Şehirde yaklaşık 1 milyon Asyalı yaşıyor. Asya dışında en fazla Çin’linin yaşadığı kent New York. Metropol bölgesinde 700 bin Çinli yaşarken şehir merkezindeki Çinli nüfusu 450 bin civarında. Metropolitan sınırlar içinde 9 ayrı Çin mahallesi (Chinatown) yer alıyor. Çinliler dışında Koreliler de ciddi bir nüfus oluşturuyor. Şehir merkezinde Hint alt kıtasından (Hindistan, Pakistan vs) olan insan sayısı ise 315 binin üzerinde.
New York’un en kalabalık ve güçlü kimlik gruplarından biri de Yahudiler. İsrail 2007 yılında ABD’yi geçerek dünyada en fazla Yahudinin yaşadığı ülke ünvanını kazandı. Ancak New York’ta Tel Aviv’dekinden daha fazla Yahudi yaşamaya devam ediyor. Şehir merkezinde 1950’li yıllarda 2,5 milyona ulaşan Yahudi nüfusu 2011 itibarı ile 1,54 milyon civarında. Metropolitan bölgede ise 3 milyondan fazla Yahudi yaşadığı tahmin ediliyor.
New York’un en ilginç kimlik gruplarından biri ise melezler. Kent, yaklaşık 200 bin nüfusuyla dünyanın en büyük melez grubuna evi. 20’nci yüzyılın ilk yarısına kadar devam eden kitlesel göçün kahramanları olan Avrupalılar arasında ise ilk sırayı 700 bine yakın nüfusla İtalyanlar alırken, yarım milyonluk nüfuslarıyla İrlandalılar ve 300 bin nüfuslarıyla Almanlar geliyor.
Yine şehir, 570 bin eşcinsel ile dünyanın en kalabalık gay gruplarından birinin evi. Eşcinseller, şehrin eğitim ve ekonomik düzeyi en yüksek kimlik gruplarından biri olmaları nedeniyle seçimlerde belirleyici rol oynuyor.
Şehirde, Columbia Universitesi’nin(Professor Cristello) 2007 tarihli bir raporuna göre 800 binin üzerinde Müslüman yaşıyor. New York belediye başkanlığına göre ise bu rakam 1 milyonun üzerinde.
New York’ta oy kullanmak isteyenlerin yapmaları gerekenler
– Seçmen kaydı yapmak istiyorum
– Önceden oy kullanmak istiyorum
– Önseçimlerde oy vermek istiyorum
– Seçmen kaydı adresimi değiştirmek istiyorum
– Bir partiye üye olarak seçmen kaydı yapmak istiyorum
– Kayıtlı olduğum partiyi değiştirmek istiyorum
– New York şehrinde oy vermeye hakkım olup olmadığını öğrenmek istiyorum
– Üyesi olduğum önseçimi var mı öğrenmek istiyorum?
– Nerde oy kullanacağımı öğrenmek istiyorum
Bütün bu yapmak istediklerinizi ve seçmenlikle ilgili öğrenmek istediğiniz herşeyi New York Seçim Kurulu ile temasa geçerek yapabilir ya da öğrenebilirsiniz. Kurulun 866 VOTE-NYC şeklindeki telefon numarasını arayabilir ya da www.vote.nyc.ny.us web adresini ziyaret ederek işlemlerinizi online yapabilirsiniz. İşlemini bizzat yapmak isteyenler içinse adresler şöyle:
MANHATTAN: 200 Varick Street 10th Floor 10014 NY
BROOKLYN : 345 Adams Street, 4th Floor 11201 NY
QUEENS : 126-06 Queens Boulevard, Kew Gardens, 11415 NY
BRONX: 1780 Grand Concourse, 5th Floor 10457, NY
STATEN ISLAND: 1 Edwater Plaza, 4th Floor, 10305, NY