AMERİKA BÜLTENİ (12 Şubat 2016)
Follow @amerikabulteni
Hristiyanlık dünyası, yaklaşık 1000 yıldır süren Katolik – Ortodoks bölünmesinde bir ilke sahne oldu. Teolojik farklılaşmadan kaynaklanan ve ‘Büyük Bölünme’ olarak adlandırılan 1054 yılındaki bölünmeden beri ilk kez bir Papa ile bir Rus Ortodoks Patriği bir araya geldi. Papa Fransis, 5 gün sürecek Meksika gezisi öncesinde birkaç saatliğine Küba’nn başkenti Havana’ya uğradı ve Havana havaalında hazırlanan bir odada, Rus Ortodoks Patriği Kirill ile buluştu. İkilinin birbirine sarılarak ve üçer kez öpüşerek başladıkları tarihi zirve yaklaşık 3 saat sürdü.
Tarihi buluşma için, iki kilise arasındaki ayrışmanın daha sert olduğu Avrupa’da bir nokta yerine Küba’nın başkenti Havana’nın seçilmesi anlamlıydı. Küba, nüfusunun büyük bölümünün Katolik olmasının yanı sıra tarihteki ilk Latino Papa olan Papa Fransis’in de geçmişten beri aşina olduğu bir ülke. Bunun yanı sıra, Küba, yarım yüzyıldır süren ABD ve Batı Avrupa karşıtı, Rusya müttefiki politikaları nedeniyle Rus Patrik’in de kendini evinde hissettiği bir yer.
İki dini liderin buluşmasından sonra imzalanan ortak deklarasyon ise daha çok, bugün iki kilisenin tamamen aynı noktada buluşabildiği tek konu olan Suriye ve Irak’ın kadim Hristiyan topluluklarının IŞİD tarafından yurtlarından çıkarılması hakkındaydı.
Ancak buluşma hem Katolik dünyasında hem de Ortodoks dünyasında bazı tartışmalara da neden oldu. Batı dünyasında yükselen eleştiriler, Papa Fransis’in, Rus Patriğin kendisini Ortodoks Dünyasının lideri yapma çabalarına alet olduğu yönündeydi.
Vatikan kaynakları, buluşmanın, Katolik alemi ve Ortodokslar arasındaki teolojik farklılıkları aşma konusunda yeni bir diyaloga kapı aralayacağını umduklarını belirtiyor. Ancak Ortodoks dünyasının gözlemcileri, Rus Patriğin, zirveden beklentisinin bundan çok, Ortodoks dünyasında ve Batıdaki ağırığını artırma olduğu yorumu yapıyor.
Aynı zamanda Rus lider Putin’in dini danışmanı da olan Patrik Kirill, önümüzdeki yaz Yunanistan’da bir araya gelerek yüzyıllar sonra ilk kez bir ‘pan-Ortodoks’ zirvesi gerçekleştirecek 14 bağımsız Ortodoks grubun en kalabalığının lideri.
Kirill’in Ortodoks dünyasının liderliğinde kendisine en büyük engel ise Ortodoks aleminin tarihsel lideri olagelmiş İstanbul Ekümenik Patrikliği.
Amerikan Fordham Üniversitesi Ortodoks Hristiyan kürsüsü başkanı da olan Yunanistan kökenli Ortodoks George Demacopoulos, zirveyi, ‘’Bu hayır amaçlı değil. Hristiyan aleminin birliği için ortaya çıkmış bir şey değil. Tamamıyla Kirill’in kendisini bütün Ortodoks aleminin lideri gibi sunma çabasının bir ürünü’’ şeklinde eleştiriyor.
Papa 6’ncı Paul’dan beri Papalar ve İstanbul Ortodoks Patriği buluşuyor. ‘Eşitler arasında birinci’ olarak nitelendirilen İstanbul Patrikliği, 250 milyonluk Ortodoks dünyasının geneli adına konuşma yetkisine sahip tek patriklik makamı. Ancak Ortodoks dünyasının en kalabalık cemaatine sahip ve en güçlü kilisesi olan Rus Ortodoks Kilisesi, Roma ile ilişkilerden hep kaçındı.
İki kilise arasındaki teolojik farklılığa, son dönemde Rus Ortodoks Kilisesinin, Vatikan’ı, eski Sovyet coğrafyasında Ortodoksları Katolikleştirme faaliyetleri ile suçlaması gerilimi eklenmişti. Bu konudaki en son gerilim konusu ise, ibadetlerini Ortodoks geleneğine göre yapmasına rağmen Papa’ya bağlı kalan Ukrayna Rum Katolik Kilisesi. Kilise Ukrayna’daki en büyük ikinci kilise konumunda. Rus Ortodoks Kilisesi, Batı Ukrayna’yı da kendisinin tarihsel coğrafyası olarak görüyor ve Papalığın burda etki kurmasına tepki gösteriyor.
Havana, ‘birliğin başkenti’
Papa, eğer bu birlik görüntüsü sürerse, Havana’nın ‘birliğin başkenti’ olarak anılacağını söyledi. Küba, iki büyük Hristiyan kilisesinin aynı sıra bugünlerde Kolombiya’da hükümet ve solcu gerillalar arasındaki çözüm ve barış görüşmelerine de arabuluculuk yapıyor. İki dine lideri havaalanında karşılayıp ağırlayan ev sahibi Raul Castro, Papa Fransis’i yeniden uçağına uğurladıktan sonra, ‘şimdi geriye Kolombiya kaldı’ şeklinde konuştu.
Papa Fransis, görüşmeden sonra, en kalabalık Katolik ülkelerden biri olan Meksika’da 5 gün sürecek gezisine de başladı. Papa, Meksika’da bir yandan ülkenin güneyindeki Chipas eyaletine giderek burada bir Kızılderili Ayinine katılacak. Papa’nın duraklarında biri de Meksika’nın bir suç cenneti haline gelen kuzey şehri Ciudad Juarez olacak. Papa burada Meksika – ABD sınırına giderek, sınırı kaçak geçmeye çalışırken ölen Meksikalılar için de dua edecek.
Follow @amerikabulteni