AMERİKA BÜLTENİ
26 Ekim 2013
Sosyal medyada son günlerde sıkça paylaşılan bir fotoğraf Arap ülkelerinin bayraklarının benzerliğine dikkat çekiyor. Arap ülkelerinin bayraklarının çoğunda aynı dört renk hakim. Peki neden?
Modern Arap devletlerinin oluşumunda koloniler dönemi Avrupa devletlerinin rolü sır değil. Bayraktaki renklerin ilk defa bir araya gelmesi de Britanya İmparatorluğu sayesinde oldu. Ancak bayrakların sadece yeşil, siyah, kırmızı ve beyazdan oluşması, bu dış güçlerin hayal gücü kıtlığından kaynaklanmıyor. Bayraklarda yer alan 4 rengin Arap kültür ve tarihindeki anlamlarından kaynaklanıyor. İslam tarihi boyunca bir çok Arap kabilesi bu dört renkten birini kendine sancak olarak kullanıyordu.
20’nci yüzyıl başında hızla yükselen Pan Arabizm ise farklı tarihi referanslara sahip siyah, yeşil, kırmızı ve beyaz renkleri birleştirerek, hayalindeki ‘Arap Birliği’ne ulaşmaya çalıştı. Bu dört renk ilk kez Osmanlı Devletine karşı 1916 Arap isyanı sırasında birarada kullanıldı. Pan Arabizmin sembolü haline gelen o bayrağı dizayn eden ise Britanya İmparatorluğu diplomatı Mark Sykes’tı.
Sykes tasarımını yaptığı bu yeni bayrakla, Arap aşiretleri, ‘Araplık’ duygusu etrafında birleştirmeyi umuyordu. Bu bayraktaki üç yatay renk şeridi, Abbasi, Emevi ve dört halife dönemlerini sembolize ediyordu. Kırmızı üçgen ise o dönemde İngilizlerin en önemli müttefiki olan Haşimilerin sembolüydü.
Hicaz Emiri Şerif liderliğindeki Haşimi hanedanlığı, İngilizlerle ittifakının sonucu olarak Birinci Dünya Savaşı sonrası Mekke ve Medine’nin içinde olduğu Hicaz’ın yanı sıra, Arabistan yarım adasının büyük bölümü ve Ürdün’de ve bir süre de Büyük Suriye ile Irak’a hakim oldular.
Büyük Suriye, kurulduktan kısa süre sonra 1920 yılında birkaç parçaya bölündü. Haşimiler, Hicaz’daki hükümlerini, 1925 yılında Suud ailesine kaybettiler. Irak’ı ise 1958’de askeri darbe ile kaybettiler. Bugün ailenin elinde sadece Ürdün Haşimi Krallığı kalmış durumda.
Arap kaynaklara göre hangi renk ne anlama geliyor
Siyah: Peygamber sancağının rengi. Abbasiler de bu rengi bayraklarında kullanıyordu.
Beyaz: Emevi hanedanlığının rengiydi.
Yeşil: Hz Ali tarafından Bedir Savaşı’nda taşınan bayrağın rengi. Dört Halife döneminin sembolü olarak görülüyor. Fatımi hükümdarlarınca da kullanılıyordu.
Kırmızı: İlk kullananlar Haricilerdi. Ancak sonraki yüzyıllarda Mağrip devletlerinin ve özellikle Endülüs’ün rengine dönüştü.
Suriye’de rejim ve muhaliflerin ‘bayrak’ savaşı
Bayraklara ilgili kişiler ile dikkatli gözler, Suriye’deki iç savaşta muhaliflerin sahiplendiği Suriye bayrağı ile Suriye’nin resmi bayrağının tıpa tıp aynı olmadığını farketmekte zorlanmaz.
Suriye resmi bayrağında yeşil şeridin yerinde kırmızı şerit var ve 3 kırmızı yıldız yerine de iki yeşil yıldız bulunuyor. Bu bayrak aslına Mısır ve Suriye’nin 1958 – 1961 yılları arasında oluşturdukları ortak Arap cumhuriyetinin de bayrağı. Hafiz Esat bu bayrağı 1980 yılında yeniden Suriye’nin resmi bayrağı yaptı.
Peki rejim muhalifleri neden bu bayrağa bağlılık hissi duymuyor?
Aslında bunun en önemli nedeni de yine Suriye rejiminin kendisi. Rejim bugünlerde ‘vatanseverlik’ göstergesi saydığı bayrağı, muhalefet üzerinde baskısını yoğunlaştırdığı son yıllar hariç ülke içinde hiç kullanmadı. 2000’li yıllara kadar Suriye’deki tüm törenlerde Hafiz Esat ve Beşşar Esat’ın dev posterleri ile beraber Baas Partisinin bayrağı kullanıldı. Beşşar Esat, BAAS’a karşı antipatiyi görerek birlik sağlayacak sembol arayışı çerçevesinde yeniden bayrağı keşfederek, her yere asmaya başladı. Bu nedenle de Suriye sokaklarında söz konusu bayrağı sallamakla Beşşar Esat yönetimine destek adeta özdeşleşti. Muhalifler de Beşşar Esat’a tavırlarını göstermesi için 2011 yılı sonlarından itibaren, 3 yıllık ortak Arap cumhuriyeti dönemi hariç 1932 – 1963 yılları arasında Suriye’nin resmi bayrağı olan yeşil şeritli ve 3 kırmızı yıldızlı bayrağı yeniden sahiplendiler.
Beşar Esat rejimi, bu bayrağın Fransız mandası olunan günlere ait bayrak olduğunu iddia ederek, muhaliflerin yeniden ülkede Batı hegemonyası kurma peşinde olduğunun delili olduğunu savunuyor. Muhalifler ise, bu bayrağın uzun yıllar Fransızlara karşı verilen bağımsızlık mücadelesinin sembolü olarak ülkenin bütün resmi kurumlarında dalgalandığını hatırlatarak, Suriye rejiminin, ‘bayrağın Fransız kolonisi dönemine ait’ olduğu iddiasının temelsiz bir propaganda olduğunu savunuyor.
Muhaliflerin kullandığı bayrak, 1932 yılında Suriye’nin demokratik seçimle seçilmiş ilk cumhurbaşkanı Muhammad Ali al-Abid döneminde, 1920’lerde Fransızlara karşı devrim mücadelesi veren İbrahim Hananu’nun başkanı olduğu bir komite tarafından oluşturuldu. Bayraktaki üç yıldız ise Fransızlara karşı Suriye’nin üç bölgesinde gerçekleşen 3 isyanı sembolize ediyor.
Bayrağın Suriye devlet tarihinde kapladığı yer, muhaliflerin neden bu bayrağı sahiplendiğinin asıl nedeni aslında. Çünkü onlar için BAAS Partisi öncesi dönemi sembolize ediyor. Abid’ten başlayıp 1964’te Emin Hafız’a kadar 12 Suriye devlet başkanı tarafından kullanıldı.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz