Cemal T. DEMİR
Aslında Cumhuriyetçi Parti’nin muhafazakar tabanının hayallerini süsleyen bir aday Mitt Romney. Özel sektörden geliyor. Yakışıklı. Oldukça istikrarlı bir aile hayatı var. 2002 Salt Lake City Kış Olimpiyatlarının mimarı. Köklü bir Cumhuriyetçi aileden geliyor. Eşcinsel evliliğine ve kürtaja net şekilde karşı çıkıyor. Bir sosyal muhafazakar olmasına rağmen Liberal eğilimli bir eyaletin valiliğine seçilmeyi başardı. Ancak bütün bu özelliklerine rağmen muhafazakar tabanı düşündüren çok ciddi bir sorun var; Mitt Romney, Mormon Kilisesine mensup.
Bugün her ne kadar daha kabul edilebilir anlayış görse de Mormonluk yüzyıl öncesinin Protestan yoğunluklu Amerikası’nda en nefret edilen inançtı. 1903 yılında Senatörlüğe seçilen ilk Mormon olan Reed Smoot, yemin töreni için Washington DC’ye geldiğinde çok büyük protesto gösterileriyle karşılaşmıştı. Bir Mormon’u Amerikan Senatosundan görmek istemeyenler sadece sokaktaki göstericilerle sınırlı değildi. Senato’da bir ilk yaşanacak ve Smoot’un senatörlük yapmasına izin verilip verilmemesi için bir komisyon kurulacaktı. Smoot’un Senato toplantılarına katılması seçildikten 2 yıl sonra mümkün olabilecekti.
Mitt Romney ile birlikte ABD bir kez daha Mormonları konuşuyor. Ancak bu kez durum farklı. 2008 yılında çok kimsenin tahmin etmeyeceği şekilde hem de babası Amerikalı olmayan bir siyahı başkan seçen Amerika’da bir Mormon’un da pekala başkan olabileceğine inananların sayısı çok fazla. Utah Üniversitesi’nden Kirk Jowers ülkenin, artık, Mormon bir başkana, 1960 yılında Katolik bir başkana(John F. Kennedy) hazır olduğundan çok daha hazır olduğu görüşünde.
Kaldı ki bugünkü ABD politikasına adeta Mormonlar damga vuruyor. Ülke nüfusunun sadece yüzde 1,5’unu oluşturmalarına rağmen ABD Kongresinde tam 18 Mormon üye var. Senato’nun başkanı konumunda olan çoğunluk grubu lideri Nevada Senatörü Harry Raid de bir Mormon. Sadece bu yılki Cumhuriyetçi Parti başkan adaylığı yarışında 8 adaydan ikisi Mormondu (diğeri Jon Huntsman).
Tam adı Willard Mitt Romney olan politikacı, 1947 yılında Detroit’te dünyaya geldi. Michigan Valisi olan babası George W. Romney oğluna Mormonların en önemli ticari yatırımlarından biri olan Marriott Otel zincirinin kurucusu Willard Marriott’ın adını verdi. Vali olmadan önce American Motors’un sahibi olan baba Romney de, 1968 yılında Cumhuriyetçi Parti içinde ABD başkanlığa aday adayı olmuş ancak Mormon olduğu için kaybetmişti. Mitt Romney, Stanford Üniversitesi’nde okurken her Mormon erkeğin mutlaka yapması gereken misyonerlik faaliyeti için okuluna ara vererek 30 ay boyunca Fransa’da Mormonluğu anlatma çalışmalarına katıldı. Harvard Üniversitesinde hukuk ve işletme eğitimi alan Romney, Demokratların kalesi olan Massachusetts eyaletinde Cumhuriyetçi Partinin adayı olarak eyalet valisi seçilmeyi başardı. 2008’deki adaylık yarışında John McCain’e yenilen Romney aday olma hedefine bu hafta resmen ulaştı. ABD’nin ilk Mormon başkanı olup olmayacağını ise 6 Kasım’da sandık gösterecek.
Mitt Romney, Broadway’de Mormonlar adına başlı başına bir şovun bile bulunduğu bugünkü Amerika’da ortalama seçmenin desteğini kazanmakta Mormonluğundan dolayı bir sorun yaşamaz. Romney’i bütün adaylığı süresince kara kara düşündüren ise partisinin tabanındaki Katolik ya da Evanjelik aşırı sağ taban. Mormonluğu Hıristiyanlığın bir parçası değil bir ‘kült’ olarak gören bu kitle, önce Michele Bachmann ile, sonra Newt Gingrich ve son olarak Rick Santorum ile Romney’e karşı şiddetli bir muhalefet gösterdi. Ancak Romney’nin adaylığı kesinleşince, ikinci dönem başkanlığına kesin karşı oldukları Obama’ya karşı ‘kerhen’ destek vermek zorunda kaldılar. Romney de seçim kampanyasının ateşleyici gücü olabilecek bu tabanın heyecanını yükseltmek için, muhafazakar tabanın yükselen yıldızlarından Paul Ryan’ı başkan yardımcısı adayı olarak seçti.
ABD politikasını 200 yıldır beyaz Protestanlar domine ediyor. Bu kitleyi anlatan ve İngilizce’deki “Beyaz Anglo Sakson Protestan” kelimelerinin baş harflerinden oluşan WASP kelimesi de bu fiili iktidarın şifresi oldu. Şimdi genel olarak bir WASP partisi olan Cumhuriyetçi Parti tarihinde ilk kez içinde ‘Protestan’ olmayan bir etiketle başkanlık seçimine katılacak. Çünkü Paul Ryan da tıpkı Demokrat rakibi Joe Biden gibi bir Katolik. Bu yıl ABD başkanlık seçimindeki tek Protestan isim ise ironik şekilde Barack Obama. O ise ne Anglo Sakson ne de beyaz. 200 yıldır Amerikan politikasını domine eden topluluğa kaderin bir cilvesi olsa gerek. ABD, 2008’den sadece 4 yıl sonra bir kez daha ilklere sahne olan bir seçim yaşayacak.
Twitter: CemalTDemir