Skip to content
Menu

Antalyalı Aziz Nikolas’a kırmızı beyaz elbiseyi Coca Cola giydirdi

AMERİKA BÜLTENİ (30 Aralık 2012)

Anglo Sakson dünyadaki adıyla “Santa”, bizde bilinen adıyla Noel Baba, batı kültüründe, her Noel gecesi, 8 ren geyiğinin çektiği uçan kızağıyla gökyüzünde dolaşıp damlara konan ve şöminelerden evlere girerek çocuklara hediye getirdiği efsanesiyle anılan fantastik bir karakter.

Bazı tarihçilere göre ise, Noel Baba, Aziz Nikolas ile Almanların Hristiyan olmadan önceki pagan tanrıları Odin’e ait bilgilerin karışımından oluşan bir kurgu. Ancak tarihçiler ve geleneğin çoğuna göre ise efsanenin kaynağı Antalya’da. Noel Baba imajının en önemli tarihi dayanağı olan “Saint Nicholas”, 4’ncü yüzyılda Antalya,  Demre’de (Myra) yaşayan bir Hristiyan azizi.

Aziz Nikolas, bütün Hıristiyan dünyasında, cömertliği ve fakirlere yardımseverliğiyle şöhret oldu. Ancak 16’ncı yüzyıldaki reform hareketleriyle doğan Protestanlık, birçok Aziz’in adını tarihten sildi. Hollandalılar, Aziz Nikolas’ın geleneğini, her 5 Aralık’ta ev ev dolaşarak çocuklara hediyeler veren ‘Sinterklaas’ adıyla sürdürdü. Bunun İngilizce konuşulan dünyaya ilk geçişi ise bir New York gazetesinde ‘Santa Claus’ şeklinde yayınlanmasıyla gerçekleşti.

Aziz Nikolas 200 yıl kada önce Noel Baba’ya dönüştü

Bugünkü Noel Baba imajı ise, tarihsel ve coğrafi kaynağından çok uzakta 19’ncu yüzyılda ABD’de şekillendi. Washington Irwing 1809’da yazdığı satirik kitabı A Knickerbocker’s History of New York adlı kitabında, ilk kez Noel Baba’yı evlere şömineden giren biri olarak tasvir etti. Irwing, o güne kadar hep ‘sıska bir aziz’ olarak portreleştirilen Noel Baba’yı ilk kez ‘şişman sakallı ve pipo içen bir ihtiyar’ olarak betimledi.

1823’e gelindiğinde, bugün daha çok “The Night Before Christmas (Noel’den önceki akşam)” adıyla bilinen ve New York’ta Sentinel gazetesinde 1823 yılında anonim olarak yayınlanan “A Visit From St Nicholas (St Nicholas’ın ziyareti) adlı şiir, Noel Baba imajını daha da şekilendirdi. Bu anonim şiiri yazdığı günümüzde yaygın şekilde kabul edilen Clement Clarke Moore, Doğu ve Yunan Edebiyatı profesörüydü ve sadece çocuklarını eğlendirmek için yazdığı ‘saçma’ bir şiirin, kendi akademik itibarını zedelemesini istemediği için şiire imzasını koymamıştı.

Noel Baba’nın 8 ren geyiğince çekilen arabayla gökte dolaştığı ilk kez bu şiirde tasvir ediliyordu.

Bu şiirden esinlenerek Noel Baba’ya bugünküne benzemese de ilk kez kırmızı renkli bir elbise giydiren ise, Sam Amca’yı, Cumhuriyetçilerin filini ve Demokratların eşeğini de ilk kez çizen kişi olan efsanevi çizer Thomas Nast. Thomas Nast, ilk olarak 3 Ocak 1863 tarihinde Harpers dergisinin kapağı için çizdiği Noel Baba imajında, Noel Baba’ya kırmızı renklerin hakim olduğu Amerikan bayrağı kumaşı giydirdi ancak, bugünkü görünümünden yine de biraz uzaktı.

Neol Baba’nın Coca Cola şisesinden çıkışı

Bugünkü kırmızı beyaz elbiseli şişman, beyaz sakallı, ‘’Ho! Ho! Ho!’’ diye gülen Noel baba imajını yaratan ise Coca Cola oldu. Çizgi ustası Haddon Sundblom’un Coca Cola’nın 1931 yılındaki etkili reklam kampanyası için çizdiği, şişman, beyaz sakallı, kırmızı elbiseli, beyaz kemerli Noel Baba imajı, dünyaya yayıldı ve o günden beri Noel Baba, bildiğimiz Noel Baba.

‘’Yes, Virginia, there is a Santa Claus’’

Amerikan popüler kültürünün en bilinen cümlelerinden biri olan “Yes, Virginia, there is a Santa Claus” cümlesi, ilk defa 21 Eylül 1897 günü New York Sun gazetesinin, Virginia adında 8 yaşında bir kız çocuğunun gazeteye gönderdiği, mektubundaki, “Noel Baba gerçekten var mı?” sorusuna cevap olarak yayınladığı başyazısının başlığında yer aldı. Manhattan’da yaşayan Virginia O’Hanlon, arkadaşlarının Noel Baba diye birinin gerçekte olmadığını söylemeleri üzerine babasına sorar. Babasının, “Eğer New York Sun’da görürüsen vardır” cevabı üzerine de gazeteye bu soruyu mektupla yollar. Gazetenin editörü Francis Pharcellus Church’ün, “Evet Virginia, Noel Baba gerçekten var” başlığıyla yazdığı mektup ise, yaklaşık 115 yıl boyunca her yıl Noel’den birgün önce yayınlandığı için, Amerikan Noel kutlamalarının bir klasiğine dönüştü.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan takip edebilirsiniz veya Facebook‘tan takip edebilirsiniz