Skip to content
Menu

11 Kasım’da dünyayı dolaşan gizemli sismik dalganın sırrı çözüldü

AMERİKA BÜLTENİ (1 Aralık 2018)

11 Kasım sabahı, Madagaskar’ın batı yakasındaki Mayotte adası yakınlarında yer altında bir hareketlenme meydana geldi ve bu titreşimin sarsıntı dalgası bütün dünyaya yayıldı. Titreşim dalgası bütün dünyada 14 bin kilometre yol kat etmesine rağmen, derinliğinden dolayı deprem ölçüm sistemlerinin hiçbirinin dikkatini çekmedi. Sanki kimse bir sarsıntı hissetmemiş gibiydi. 

Ancak, Twitter’daki sismoloji meraklıları, Kenya’dan Hawaii’ye kadar bir çok yerden sismoloji istasyonlarının gizemli bir sinyal kaydettiğini paylaşıp tartıştıkça bunun lokal değil, küresel bir sismik dalga olduğu ortaya çıktı. Ancak kimse dalganın kaynağını ve nedenini çözemiyordu. 

Çok şiddetli bir deprem yaşanmış olma olasılığı artık söz konusu olamayacağı için bu eğitimli kitle de kendilerine göre fantastik teoriler geliştirmeye başladı: ‘’Büyük çaplı bir yer kayması mı oldu?’’; ‘’Atmosferde büyükçe bir göktaşı mı parçalandı?’’; ‘’Çok uzun zamandır okyanuslar altında uyuyan dev bir deniz canavarı mı uyandı?’’. 

Bilim insanları ise, Twitter evreninin gündeme getirdiği, yer kabuğunun altından 11 Kasım günü bütün dünyayı dolaşan bu gizemli sismik dalganın sırrını çözmeye koyuldu. Bunlardan biri de Southampton Üniversitesinden sismolog Stephen Hicks’ti. Bütün dünyadaki sismik istasyonların kayıtlarını bilgisayarına indiren Hicks bu bilgileri analiz etti. 

Guardian gazetesinin haberine göre Profesör Hicks, ‘’Burada en olağandışı olan şey, bu kadar uzun mesafeleri dolaşan bir sismik dalganın, aktif haldeki deprem sismografilerinden hiçbiri tarafından algılanmaması’’ diye konuşuyor. Greenwich saatiyle 11 Kasım sabah saat 9:30’da meydana gelen sarsıntının 30 dakika sonrasından geriye sismik dalgaların izini takip eden Hicks, kaynağın Mayotte adası yakınları olduğunu belirledi. Hicks, sarsıntının oldukça düşük frekanslı ve yumuşak bir dalga yaratması nedeniyle deprem alıcılarınca algılanmadığını kaydetti. 

Sarsıntıdan sonra yer altı dalgasının İngiltere’ye ulaşması 40 dakika ve 11 bin kilometre uzaklıktaki Hawaii’ye ulaşması ise 1 saat 15 dakika sürmüş. 

Böylesi düşük frekanslı sarsıntıların nadir olmakla beraber zaman zaman olabildiğini kaydeden bilim insanları bunun da üç nedeni olabileceğine işaret ediyor; Büyük buz kütlelerinin aysberg doğurduğu büyük kırılmalar, büyük çaplı su altı toprak kayması, yer kabuğunun altında mağma tabakası civarında volkanik hareketlenme. Mayotte adası civarında buz kütlesi olmaması ve okyanus zeminindeki bir toprak kaymasının hidrofonlarca tespit edilebilir olması nedeniyle ilk iki seçenek olasılık dışı kaldı. Geriye tek bir açıklama kaldı; Okyanus altındaki zeminin altında bir mağma tabakası kayması gerçekleşti. Hicks’e göre, Mayotte adası yakınlarında okyanus zeminin 16 kilometre altında bir volkanik birikim boşaldı. Bu boşalmanın yarattığı sismik dalga da bütün dünyaya yayıldı. 

Fransız jeolog Pierre Briole de kendi araştırmaları sonunda benzeri bir sonuca ulaştı. Briole’ye göre, Mayotte adas yakınlarında, yer kürenin derinliklerinde yaklaşık 2 kilometreküp hacminde lav birikimi, magma odasından boşaldı. Mağma mağarasının tavanının çökmesi de bu sismik dalgaya neden oldu. 

Twitter evreni gündeme getirdi

Bu ilginç doğa olayının en çarpıcı sonuçlarından biri ise, bunca ölçüm istasyonuna rağmen konunun ilk olarak Twitter’da amatör sismologlarca görülmesi ve yine Twitter’daki amatör sismoloji meraklılarının da gündeme getirdiği olasılıklarla çözülmesi oldu. Profesör Hicks de, Guardian gazetesine demecinde buna dikkat çekti: 

‘’Twitter’da açık bilimin ve bilim insanları ile yurttaş sismologların ortak çalışmasının müthiş bir göstergesi oldu.’’ 

AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz