Skip to content
Menu

Beyaz Saray ne kadar büyük?

CEMAL TUNÇDEMİR

7 Kasım 2014

ABD’nin ilk devlet başkanı George Washington’un 1789 yılı Nisan ayında ülkenin ilk başkenti New York’ta göreve başlamasından sonra, bir federal şehir kurulması yönünde görüş birliğine varıldı. 1790 yılında çıkarılan ‘İkametgah Yasası’ ile, devletin ikamethagı, yeni federal şehir inşa edilinceye kadar muvakkaten Philadelphia’ya taşındı. Washington, neredeyse bütün başkanlığı boyunca Philadelphia’da kiralanmış bir evde kiracı olarak başkanlık yaptı. Daha sonra ilk başkanın adı verilecek Washington, District of Columbia(DC) adlı federal şehrin içinde devletin yürütme erkinin makam ve konutu olarak bir bina da inşa edilmesine yine oy birliğiyle karar verildi. Mimarisine ise yapılan bir ulusal proje yarışmasına katılan 9 projeden biri seçilerek karar verildi ve 8 yıl sürecek inşaat 1792’de başladı. Washington, ABD tarihinde bu evde yaşamayan tek Amerikan başkanıdır. Ülkenin ikinci başkanı John Adams 1800 yılının Kasım ayında taşınarak buranın ilk sakini oldu. 1812 savaşında İngilizler burayı yaktı. Halk arasında ‘beyaz ev (White House)’ denilmesinin, bu yangından sonra yanık izlerini yok etmek için beyaz badana yapılmasından kaynaklandığı rivayet edilir ama kesin neden belli değil. Nihayet 1900’lerin başında Theodore Roosevelt de halkın deyişini kabul ederek buranın adını resmi olarak ‘White House’ yaptı.

Beyaz Ev dendiğinde bahsedilen asıl binanın planı aşağıda. Paylaşacağım bilgileri daha iyi anlamak için önce bu planı görmekte yarar var.

white-house-beyaz-saray-planı

Executive Residence (Başkan Konutu) 

Ortadaki ana bina, George Washington’ın kendisinden sonra gelen başkanlar otursun diye inşa ettirdiği orijinal Beyaz Ev’dir. Washington öldükten sonra açılışı yapılmış ve ikinci başkan John Adams ilk sakini olmuştur. Beyaz Ev için her ne kadar 6 kat deniyorsa da genel kullanım açısından ve orijinal olarak 3 kattır. Zemin katı, birinci kat ve ikinci kat binanın asıl katlarıdır.

Başkan Harry Truman döneminde(1948-1952) bu binanın altına, içinde depo, elektrik-su sistemleri yönetim üniteleri, klima cihazları ve çamaşırhane, sığınak gibi bazı ünitelerin olduğu iki bodrum katı ilave edilmiştir. Beyaz Ev’e ‘altı kat’ diyenler bu iki bodrum katı da ilave ediyor.

Zemin katta, diplomatik kabul odası, kütüphane, harita odası, First Lady’nin misafir first lady’leri ağırladığı ‘Çin odası’ vardır.

‘Devlet katı’ da denen birinci katta, resmi devlet yemeklerinin verildiği devlet yemek odası, başkan ve ailesinin günlük özel yemek odası, konser ve resepsiyonlarda kullanılan ve binanın en büyük odası olan Doğu Odası ile Kırmızı Oda vardır.

İkinci kat ise, Başkan ve ailesinin özel yaşam dairesidir. Bir küçük aile mutfağı da içerir. Başkan ve ailesi bu katta yaşar, devlet protokolü ve resmi işlerle ilgisi olmayan bütün kişisel misafirlerini burada ağırlar. Kendisinin, ailesinin ve bütün misafirlerinin masraflarını başkan öder. 214 yıllık tarihinde bir çok kraliyet ailesi misafir edildiği için Queen’s Room denen oda ile, Abraham Lincoln bir süre kişisel çalışma odası olarak kullandığı için Lincoln Room denen oda da bu kattadır.

Üçüncü kat, orijinal binada yoktu. 1927 yılında ilave edilmiştir. Ekstra misafir ağırlama odaları, egzersiz odası, dinlenme odaları vardır. Bir kısmı ise terastır.

West Wing (Batı kanadı)

Beyaz Ev’in ABD yürütme erkinin yönetildiği kısmıdır. Üç kattan oluşur. Başkanın makam odası olan Oval Ofis, kabine toplantısının yapıldığı Kabine Odası, özel krizlerin ve acil durumların yönetildiği ‘Stuation Room (Durum Odası)’, başkanın kabullerini, toplantılarını yaptığı ‘Roosevelt Odası’ndan oluşur.

East Wing (Doğu Kanadı)

Beyaz Ev’in doğusunda iki katlı küçük bir yapıdır. Beyaz Saray’ın kişisel misafirlerinin kullandığı kapı burdadır. First Lady ve ekibinin ofisleri de bu binadadır. Grafik ve Kaligrafi gibi bazı hizmet ünitelerinin odaları da bu binanın içindedir.

Beyaz Ev dediğimiz bina temel olarak bu üç birimden ibarettir.

Peki, Eisenhower Binası nedir?

Orijinal olarak, ABD Savaş ve Donanma Bakanlığı olarak Beyaz Ev’den 80 yıl sonra inşa edilmiş. Ancak 1930’lu yıllardan itibaren savunma bürokrasisi büyüdükçe başkentin değişik yerlerinde yeni inşa edilen binalarına taşındı. Bu dönemde bir ara yıkılması bile gündeme geldi. Şu anda ise bir çok farklı devlet kurumuna ev sahipliği yapıyor. 1987 yılından beri ABD Başkan Yardımcısı’nın da kabul ve ofis odaları buraya taşındığı ve Beyaz Saray Genel Sekreterliği’nin bazı birimleri de bu binada çalıştığı için, fonksiyon olarak ‘Beyaz Ev Kompleksi’ içinde kabul ediliyor. Yoksa fiziksel, mimari, tarihsel olarak asıl Beyaz Ev ile hiçbir bağı yoktur. Öyle ki iki binanın arasından cadde geçer.

beyaz

Eisenhower Binası’nda, ABD’nin MGK Sekreterliği denilebilecek Ulusal Güvenlik Konseyi’nin yanı sıra, ABD Bütçe Dairesi, ABD Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi başka devlet kurumları da yer alır. Yani bu binayı toptan Beyaz Saray müştemilatı olarak görmek, Beyaz Saray’ın aynı şekilde doğusunda yer alan Hazine Bakanlığı’nı da Beyaz Saray’ın müştemilatı gibi görmek olur.

Eisenhower Binası’nın tarihte en meşhur olduğu dönem, Watergate Skandalı’nda dönemin başkanı Richard Nixon’un ‘gizli ses kayıtları’nı muhafaza ettiği ve kirli operasyonlarını yürüten çalışma grubunun kullandığı odanın bu bina içinde olduğunun anlaşılmasıyla oldu. ”Fazla oda yapma şeytan doldurur” misali… Zaten, Amerikalıların, belki de gösterişli çirkinliğinden dolayı, gurur duydukları bir bina olduğu söylenemez. Mark Twain, tamamen ‘Amerikanvari bir söylemle’, Eisenhower binasını, ‘ABD’nin en çirkin binası’ olarak ilan etmişti. Başkan Harry Truman’a göre ise, ‘ABD’nin en büyük hilkat garibesi’dir. Amerika’nın sevdiğim yönlerinden biridir bu… Bir devlet binası çirkinse, yazarı da başkanı da çekinmeden çirkin diyebiliyor. Kimse çıkıp, ‘sen nasıl olur da devlet binasına çirkin deyip düşmanlarımızın ekmeğine yağ sürersin’ gibi absürt bir tepkide bulunmuyor.

***

İLGİLİ HABER

Bir demokraside, devlet başkanlığı sarayında oturmanın faturası