AMERİKA BÜLTENİ (9 Aralık 2014)
Follow @amerikabulteni
Bir yıla yakın süredir CIA görevlileri ve yetkililerle görüşmeler yapan, Senato İstihbarat Komitesi, Bush döneminde uygulanan sorgu ve alıkoyma yöntemleri hakkındaki 6700 sayfalık raporunu açıkladı.
Kapsamlı rapora bir takdim yazısı yazan komite başkanı ve California Senatörü Dianne Feinstein, ‘CIA’nin Alıkoyma ve Sorgu yöntemlerinin, ABD yasalarını, uluslararası sözleşmeleri ve Amerikan değerlerini çiğneyecek şekilde icra edildiğini’’ söyledi ve ekledi:
‘’Kişisel kanaatim şu ki, CIA’nin tutuklularına işkence uygulanmıştır. Ayrıca belirtmeliyim ki tutukluların tutulduğu şartlar ve yetkili veya yetkisiz sorgu teknikleri acımasız, gayri insani ve aşağılayıcıydı. Bunun delillerinin yeterli ve yadsınamaz olduğuna inanıyorum.’’
Dianne Feinstein, raporu açıkladığı basın toplantısında da şöyle konuştu:
‘’Tarih bizi, kanun hakimiyetindeki adil bir toplum olup olmadığımıza ve çirkin gerçeklerimizle yüzleşip ‘bir daha asla’ diyip diyemediğimize göre yargılayacak.’’
Komitenin internet sitesinden tamamı yayınlanan 6700 sayfalık raporun tüm önemli detaylarının kamuoyuna yansıması günler sürecek. Ancak ilk bakışta tartışılmaya başlanan detaylar şöyle:
- CIA’nin ‘zorlayıcı sorgu’ teknikleri istihbarat elde etmede de veya tutuklularla işbirliği geliştirmede de etkin bir sonuca hizmet etmedi.
- CIA’nin bu teknikleri meşrulaştırma gerekçesi, bunların işe yaradığı şeklindeki gerçek olmayan bilgisine dayanıyor.
- CIA’nin tutuklulara sorgusu, politikacılara ve Kongre’ye belirttiğinden çok daha acımasız nitelikteydi.
- Alkonulanların tutukluluk şartları, CIA’nin politikacılara ve diğer kişilere açıkladığından çok daha sertti.
- CIA, Alıkoyma ve Sorgu Programı hakkında herhangi bir denetimi engellemek için Adalet Bakanlığı’na sürekli gerçek olmayan bilgiler verdi.
- CIA, programı, aktif ve engelleyici şekilde Kongre denetiminden kaçırdı.
- CIA, Beyaz Saray’ın etkin denetim ve karar almasını da engelledi.
- CIA’nin operasyonları ve programı yönetim tarzı, diğer Güvenlik birimlerinin ulusal güvenlik çalışmalarını zorlu hale getirdi ve bazı durumlarda engelledi.
- CIA, kurum teftiş kurulunun denetimini engelledi.
- CIA, bazı gizli belgelerin medyaya sızmasını organize etti. Bunlar arasında CIA’nin ‘zorlayıcı sorgu teknikleri’nin işe yarayıp yaramadığı konusundaki endişelere dönük yanıltıcı bilgiler de vardı.
- CIA, kendisine sorgu ve tutuklama yetkisi verilmesinden 6 ay sonra başladığında bile programı uygulamaya hazır değildi.
- CIA’nin Alıkoyma ve Sorgu Programının icrası ve yönetimi bütün program boyunca derin şekilde kusurlu oldu. Özellikle de 2002 yılı ve 2003 yılının başlarında…
- İki sözleşmeli psikolog, CIA’nin zorlayıcı sorgu teknikleri geliştirmesinde ve operasyonun yönetim ve icrasında temel rol oynamıştır. 2005 yılında program büyük çoğunlukla CIA dışından opere ediliyordu.
- CIA’nin alıkoyduğu tutuklular, ABD Adalet Bakanlığı ve CIA Merkezi’nin izin verip onaylamadığı zorba sorgu tekniklerine maruz kaldılar.
- CIA, alıkoyduğu insan sayısı konusunda gerçek ve kapsamlı bilgileri vermediği gibi, alıkoymaya yasal engeli olan bazı kişileri de alıkoydu. CIA’nin tutuklu sayısı konusunda ve bunlardan kaçının zorlayıcı sorgu tekniğiyle sorgulandığına ilişkin verdiği sayılar gerçeği yansıtmıyordu.
- CIA, sorgu tekniğinin işe yarayıp etkin sonuç alabilmesi için gerekli olan iyileştirmeleri layıkıyla yapmadı.
- CIA, ciddi ve kaydadeğer ihlalleri, uygunsuz davranışları ve bireysel ya da sistemsel hataları konusunda çok nadiren uyarıldı veya kişisel sorumluluklar hatırlatıldı.
- CIA, programın uygulanma şekline yönelik kurum içinden yapılan tenkitleri, itirazları ve bunların sahiplerini marjinalize ederek görmezden geldi.
- CIA’nin Alıkoyma ve Sorgu Programı doğal olarak sürdürülemez bir programdı ve 2006 yılında medyaya sızınca etkin olarak sonlandırıldı. Ancak, yasal meşruiyet endişeleri sebebiyle başka ülkelerin işbirliğini önemli oranda azalttı.
- CIA’nin Alıkoyma ve Sorgu Programı, Amerika Birleşik Devletleri’nin dünyadaki itibarına büyük zarar vermiş ve hem parasal hem de diğer yönlerden maliyeti çok büyük olmuştur.