AMERİKA BÜLTENİ (13 Aralık 2016)
Follow @amerikabulteni
ABD’nin müstakbel başkanı Donald Trump, kabinenin en önemli bakanlıklarından birine çok tartışmalı bir ismi tercih etti. Amerikan medyasına yansıyan haberlere göre Trump’ın dışişleri bakanlığına adayı, petrol devi Exxon Mobil’in CEO’su Rex Tillerson.
Diplomatik hiçbir deneyimi olmayan Tillerson’ın aynı zamanda ABD’de Rusya lideri Putin’e en yakın isimlerden biri olması, her iki partiden senatörlerde bu isim hakkında tereddüt oluşturuyor. Trump’ın kabinesine aday gösterdiği isimlerin bakan sayılabilmeleri ve görevlerine başlayabilmeleri için 100 sandalyeli ABD senatosunda en az 51 senatörün onaylaması gerekiyor.
ABD’nin çok uluslu petrol ve doğalgaz devi Exxon Mobil’in merkezi Texas eyaletinin Dallas kentinin banliyölerinden Irving’te bulunuyor. Şirket, John D. Rockefeller tarafından kurulan dünya petrol endüstrisinin ilk büyük şirketi Standard Oil firmasınının en büyük mirasçısı. 1999 yılına kadar New Jersey Standard Oil firması olan Exxon, o yıl New York Standard Oil firması olan Mobil ile birleşerek yeniden petrol sektörünün en büyüğü haline gelmişti. Exxon Mobil, petrol fiyatlarının son derece düşük seyrettiği 2015 yılında bile elde ettiği 268 milyar dolarlık gelirle dünyanın en yüksek gelire sahip sekizinci şirketi konumunda. Firma günde 3 milyar 921 milyon varil ham petrol üretiyor. Bu da birçok petrol üreticisi ülkenin üretiminden daha fazlasına denk geliyor. 21 ülkede bulunan 37 rafinerisinde günde günlük 6.3 milyon varil petrol işleniyor. Standard Oil firmasının 1870 yılında kurulduktan sonra varlığı boyunca sahip olduğu dünyanın en büyük rafinericisi ünvanı, halen en büyük mirasçısı Exxon Mobil’de.
1952 yılında Texas’ta dünyaya gelen Rex Tillerson, 1975 yılında katıldığı Exxon’da 2006 yılında CEO oldu. 1998 yılında Exxon Hazar denizi havzası ve Rusya’daki yatırımlarının sorumlusu olduğu dönemde Rusya ile ilişkileri derinleşti. Tillerson’ın da yönetim kurulunda yer aldığı Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Merkezinin (CSIS) başkanı John Hamre, 2016 Aralık ayı başında Wall Street Jorunal gazetesine Tillerson’un Rusya ile yakınlığını anlatırken, ‘’muhtemelen Henry Kissinger hariç Putin ile en fazla yakın vakit geçirmiş Amerikalı’’ ifadesini kullanacaktı. Tillerson, Putin’in Kremlin’de en yakın adamı olan ve Putin’den sonra ülkenin en güçlü ismi olduğuna inanılan Igor Sechin’in de çok yakın arkadaşı. Tillerson’ın sadece 2011 yılında Rusya yönetimi ile vardığı ve hem Arktik denizde hem de Karadeniz’de petrol arama ve üretmeyi içeren anlaşmanın bedeli 300 milyar dolar. Tillerson, Putin tarafından 2013 yılında Rusya’nın sivil kişilere verdiği en değerli madalya ile ödüllendirildi.
Tillerson, 2011 yılında Irak Kürdistan bölgesi ile Bağdat yönetimini bypass ederek gerçekleştirdiği petrol üretimi anlaşması ile de dikkatleri üzerine çekmişti. Irak Anayasasına göre bu anlaşmanın yasadışı olması uluslararası krize neden olmuştu.
Tillerson, ABD ve Avrupa Birliğinin 2014 yılında Kırım işgali sonrası Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara karşı çıkmıştı. Petrol endüstrisi verilere göre Exxon Mobil’in bu ambargodan doğan zararı 1 milyar doları geçti.
Cumhuriyetçi partinin 2008 ABD başkan adayı da olan önde gelen Cumhuriyetçi senatör John McCain, Tillerson’un Rusya bağını kaygı verici bulduğunu ilk açıklayan senatörlerden oldu: McCain Fox News’e yaptığı açıklamada, ‘’Viladimir Putin, organize çeteci, kabadayı biri ve bir katil. Onu başka şekilde tanımlamaya çalışan herkes yalan söylüyor’’ dedi. Bu yıl başkan adaylığı için de yarışan bir başka Cumhuriyetçi senatör Marco Rubio da, Putin’in arkadaşının ABD dışişleri bakanı olması fikrinden hoşlanmadığını açıkladı. Cumhuriyetçi senatörlerden gelen açıklamalar, Tillerson’ı Senato’da oldukça zorlu bir onay sürecinin beklediğini gösteriyor. Tillerson’ın, Cumhuriyetçi senatörleri, Rusya ile iş ilişkilerinin iki ülke arasındaki ilişkilerde etkisi olmayacağı konusunda ikna etmesi gerekecek.
Evli ve dört çocuk babası olan Tillerson, küresel ticarete geldiğinde ‘korumacı ve yerli ekonomi yanlısı mesajlar veren Trump’ın aksine serbest ticaret yanlısı, petrol ve savaş konularında muhafazakar şahin bakışa ve gay hakları gibi sosyal konularda ise liberal bir yaşam felsefesine sahip.
New York Times’ın en yüksek maaşlı 200 CEO listesinde Tillerson, sadece 2016 yılı için aldığı 24.3 milyon dolar maaşla 29’ncu sırada yer alıyor. Bu maaş Tillerson’ın bir önceki yılki maaşına göre yüzde 15 daha az oldu. Tillerson eğer ABD dışişleri bakanı olursa bakan olarak yıllık 203 bin dolar maaş alacak. 64 yaşındaki Tillerson bakan olmasa bile 2017 yılı Mart ayında şirketin 65 yaş üst limiti nedeniyle emekli olacaktı. Tillerson’ın emeklilik ikramiyesi ise 70 milyon dolar nakitin yanı sıra olacak 233 milyon dolar değerinde Exxon Mobil hissesi olacak.
Doğma büyüme tipik bir Texaslı olan Tillerson, atlara düşkünlüğü ile biliniyor. Texas Bartonville’de bulunan Bar RR adlı çiftliğinde yüzlerce değerli at besliyor.
Yaşamı boyunca dünyanın değişik yerlerinde çevreye zarar veren yatırımları nedeniyle sık sık çevre örgütleri ile karşı karşıya gelen Tillerson, konu kişisel yaşamı olduğunda çevreci olmayı tercih ediyor. 2014 yılında çiftliğine yakın inşa edilecek su kulesinin inşasını durdurmak için düzenlenen kampanyaya katıldı ve açılan davaya müdahil oldu.
AMERİKA BÜLTENİ’ni Twitter’dan takip edebilirsiniz: Follow @amerikabulteni
***
İLGİLİ İÇERİK: